Inleiding

De afgelopen jaren was en is blockchain-technologie een trending topic. Cryptocurrency trading, bitcoin mining, en Non-Fungible-Tokens (NFT's) zijn bekende termen die de verleiding oproepen om te investeren voor vermeende enorme winsten. Maar naast die financiële belangen zijn er ook nieuwe en opkomende ideeën voor het gebruik van de onderliggende blockchain-technologie voor betere en efficiëntere rechtssystemen.

Hoe werkt blockchain?

Alvorens de mogelijkheden van de blockchain te onderzoeken, moeten we eerst kijken naar de basistechnologie erachter.

Primair is de blockchain wat het zegt, een keten van "blokken". Elk blok heeft zijn eigen "vingerafdruk." Deze is samengesteld uit een tijdstempel, een index, transactiedata en de "hash" van het vorige blok. Een hash is een digitale en cryptografisch gecodeerde waarde die voor elk blok wordt ingesteld. Door de hash van zijn voorganger te gebruiken, worden twee blokken aan elkaar gebonden.

Wanneer geprobeerd wordt de informatie van een blok te manipuleren, zal de hash ervan ook veranderen. Maar de antecedente ongewijzigde hash is al deel geworden van het volgende blok. Als gevolg daarvan botsen de nieuwe en de oude hash. Hierdoor wordt de blockchain onderbroken, en wordt de manipulatie duidelijk. Daarom moet elke hash die volgt, opnieuw berekend worden als geprobeerd wordt gegevens te wijzigen. Dit is zo'n ingewikkelde berekeningsprocedure dat het de huidige en toekomstige computerkracht ver te boven gaat.

Bovendien wordt de blockchain-database op een gedecentraliseerde manier opgeslagen, wat betekent dat deze door elke gebruiker wordt beheerd en niet door een enkele door een derde partij gecontroleerde eenheid. In een zogenaamd Peer-2-Peer-Netwerk is elke gebruiker direct verbonden met een andere gebruiker. Elke computer vertegenwoordigt een "node" in het netwerk en elk node bewaart een kopie van de hele blockchain. Zo controleren en verifiëren ze samen of de blockchain intact is.

Samengevat, om informatie in de blockchain te manipuleren, moet je alle volgende hashes herberekenen en alle kopieën die in alle nodes zijn opgeslagen, veranderen. In tegenstelling tot een database van derden krijgt de blockchain zijn veiligheid door de onderlinge verbinding en controle van elk knooppunt en elk blok. Daarom is het bijna onmogelijk om informatie te manipuleren.

Wat is er mogelijk wanneer blockchain wordt geïmplementeerd in juridische systemen?

Door de door deze technologie gegarandeerde veiligheid openen zich nieuwe mogelijkheden voor bepaalde aspecten van onze rechtsstelsels.

Digitale identiteit

Een interessant idee om blockchain te gebruiken is "Digitale Identiteit". Het project dat zich bezighoudt met dit idee, genaamd "Proof of Humanity", kan worden omschreven als een online telefoonboek waar mensen zich kunnen aanmelden en hun burgerschap, diploma's of vaardigheden kunnen toevoegen. Elk lid krijgt zijn authenticiteit door een videobevestiging en een persoon die voor hem instaat. Dit "bewijs" wordt vervolgens toegevoegd aan een gedecentraliseerd register op de blockchain. Profielen kunnen ook worden betwist door andere leden als zij denken dat een profiel nep zou kunnen zijn. Op die manier kunnen nepprofielen worden geëlimineerd en kunnen bronnen van verkeerde informatie worden aangevallen.

Het intrigerende aan dit project is dat het zou kunnen worden toegepast in stemsystemen. Op die manier zouden alleen geverifieerde personen een keer kunnen stemmen en zouden fouten tot een minimum beperkt kunnen worden. Het daadwerkelijke gebruik in onze algemene verkiezingen is misschien nog ver weg, maar bedrijven werken hard aan een geschikte omgeving waarin de genoemde kenmerken worden bereikt en stemmen privé blijven.[i]

Naast het gebruik bij algemene verkiezingen zou het beginsel ook kunnen worden toegepast bij virtuele aandeelhoudersvergaderingen om ervoor te zorgen dat de stemgerechtigden daartoe gemachtigd zijn. Dit zou een einde kunnen maken aan de behoefte aan tussenpersonen voor volmachten en de transparantie en efficiëntie kunnen vergroten.[ii]

Digitale registers

Denkbaar is het gebruik van digitale registers, die de administratiekantoren zouden kunnen vervangen. Wellicht komt er een einde aan het analoge kadaster (in Oostenrijk: Grundbuch) zoals wij die kennen. Het beheer en de controle zouden worden uitgevoerd door de blockchain. Nogmaals, vervalsing zou bijna onmogelijk zijn en de noodzaak van een derde persoon die de registratie uitvoert zou overbodig worden.

Tokenization

De tokenisatie van zaken als bedrijfsonderdelen (equity token), onroerend goed of aandelen (security token) zou de bijbehorende processen kunnen vereenvoudigen. Tokenization betekent het uitwisselen van gevoelige gegevens (bijvoorbeeld het eigendom van een onroerend goed) in niet-gevoelige gegevens, een token.[iii]  Het zal overdrachten in het algemeen gemakkelijker maken en is bijzonder veelbelovend wanneer het om erfenissen gaat. Terwijl normaliter een deel van een erfenis op conventionele wijze moet worden verdeeld, zou het eigendomsrecht kunnen worden verdeeld in security tokens die vervolgens onder de erfgenamen kunnen worden verdeeld. De tokens zouden fungeren als certificaten in digitale vorm. Zelfs belastingkantoren zouden hun deel kunnen krijgen in de vorm van tokens bij het innen van overdrachtsbelasting op onroerend goed. De uiteindelijke beslissing om het token te liquideren of het als een actief te behouden, ligt dan bij de eigenaar.

Voorts zouden tokens dezelfde taak kunnen vervullen als effecten en andere financiële instrumenten.

Slimme contracten

Een andere opmerkelijke mogelijkheid zijn "slimme contracten". Slimme contracten zijn codes die in de blockchain worden opgesteld en automatisch het geheel of delen van een overeenkomst uitvoeren. Zij kunnen worden opgenomen in traditionele, op tekst gebaseerde contracten of het contract zelf zijn.

Wanneer partijen aan hun verplichting voldoen en de vereiste parameter toevoegen aan het smart contract, zal de code vervolgens een andere actie uitvoeren. Dergelijke getriggerde acties kunnen bijvoorbeeld geld- of tokenoverdrachten zijn. De code zou ook kunnen worden aangepast om een vergoeding te vragen in geval van te late of onvoldoende vervulling.[iv]

Slimme contracten zullen ook in staat zijn om automatisch voorwaarden toe te passen dankzij programmeerbare componenten via blockchain-netwerken.

Waar zijn we nu?

Hoewel dit slechts enkele voorbeelden zijn die ons professionele dagelijkse leven zouden kunnen veranderen, zouden dit ook stappen kunnen zijn in de richting van de eenmaking van verschillende wetten. Terwijl ideeën als "slimme contracten" al in gebruik zijn en zelfs door blockchain bestuurde stemsystemen zijn ingevoerd (zoals in de staat Colorado), lijken andere ideeën nog ver weg. Veel Oostenrijkse juristen zijn het er misschien over eens dat een afschaffing van het "Grundbuch" niet goed klinkt, gezien de aanwezigheid ervan sinds de eerste dag van hun juridische studies. Bovendien zijn er nog steeds onopgeloste vragen over de privacy van de blockchain en de veiligheid van toegangspunten (wallets of dergelijke). Maar uiteindelijk zal de technologie zich steeds sneller ontwikkelen, zodat het aan de wetgever zal zijn om te bepalen wanneer en in welk opzicht de blockchain-technologie formeel in onze rechtsstelsels zal worden ingevoerd.

[i] Zie "Hoe Blockchain het probleem van digitale identiteit kan oplossen" TIJDBeschikbaar op: https://time.com/6142810/proof-of-humanity/.

[ii] Zie "Aandeelhouders moeten hun stemrecht niet delen: Afschaffing van stemmen bij volmacht door Blockchain-technologie" Fordham Journal of Corporate & Financial LawBeschikbaar op: https://news.law.fordham.edu/jcfl/2020/11/16/shareholders-should-not-share-their-voting-rights-elimination-of-proxy-voting-through-blockchain-technology/.

[iii] Zie "Fintech, gedistribueerde grootboektechnologie en de tokeneconomie". Europese CommissieBeschikbaar op: https://ec.europa.eu/growth/access-finance-smes/policy-areas/fintech-distributed-ledger-technology-and-token-economy_en.

[iv] Zie "Een inleiding tot slimme contracten en hun potentieel en inherente beperkingen". Harvard Law School Forum over bedrijfsbestuurBeschikbaar op: https://corpgov.law.harvard.edu/2018/05/26/an-introduction-to-smart-contracts-and-their-potential-and-inherent-limitations/.