LITIGACJA

System sądowy

1. Jaka jest struktura systemu sądownictwa cywilnego?

Na pierwszym poziomie postępowanie cywilne wszczynane jest przed sądem rejonowym lub sądem okręgowym.

Sądy okręgowe są właściwe w większości sporów dotyczących najmu i prawa rodzinnego (właściwość przedmiotowa) oraz w sprawach o wartości przedmiotu sporu do 15.000 euro (właściwość pieniężna). Odwołania w kwestiach faktycznych i prawnych należy kierować do sądów okręgowych. W przypadku kwestii prawnych o zasadniczym znaczeniu można złożyć kolejne odwołanie końcowe do Sądu Najwyższego.

Sądy okręgowe posiadają jurysdykcję pieniężną w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 15.000 euro oraz jurysdykcję przedmiotową w sprawach z zakresu własności intelektualnej i konkurencji, jak również w zakresie różnych ustaw szczególnych (ustawa o odpowiedzialności cywilnej, ustawa o ochronie danych osobowych, austriacka ustawa o odpowiedzialności cywilnej za szkodę jądrową). Odwołania należy kierować do Wyższych Sądów Okręgowych. Trzecią i ostatnią apelację wnosi się do Sądu Najwyższego.

W sprawach gospodarczych specjalne sądy gospodarcze istnieją tylko w Wiedniu. Poza tym jako sądy gospodarcze orzekają wyżej wymienione sądy powszechne. Sprawy gospodarcze to np. powództwa przeciwko przedsiębiorcom lub przedsiębiorstwom w związku z transakcjami handlowymi, sprawy o nieuczciwą konkurencję i tym podobne. Innymi sądami specjalnymi są sądy pracy, które są właściwe dla wszystkich sporów cywilnoprawnych pomiędzy pracodawcami i pracownikami, wynikających z (byłego) zatrudnienia, jak również dla spraw dotyczących ubezpieczeń społecznych i emerytur. Zarówno w sprawach gospodarczych (o ile sądy gospodarcze orzekają w składach orzekających), jak i w sprawach z zakresu prawa pracy orzekają wspólnie sędziowie świeccy i sędziowie zawodowi. Sąd Apelacyjny w Wiedniu orzeka jako Sąd Kartelowy na poziomie procesu. Jest to jedyny sąd kartelowy w Austrii. Sprawy odwoławcze rozstrzyga Sąd Najwyższy jako Apelacyjny Sąd Kartelowy. W sprawach kartelowych sędziowie świeccy również zasiadają na ławie oskarżonych wraz z sędziami zawodowymi.

Sędziowie i prawnicy

2. Jaka jest rola sędziego i ławy przysięgłych w postępowaniu cywilnym?

W porównaniu z krajami common law, rola sędziów austriackich jest raczej inkwizycyjna: w celu ustalenia istotnych faktów, sędziowie mogą nakazać świadkom stawiennictwo na rozprawie, chyba że sprzeciwią się temu obie strony, lub w inny sposób powołać ekspertów według własnego uznania. W niektórych postępowaniach trybunał składa się z sędziów świeckich "biegłych", zwłaszcza w sprawach antymonopolowych, oraz sędziów świeckich "poinformowanych" w sprawach z zakresu prawa pracy i interesu publicznego.

Kwestie związane z ograniczeniami

3. Jakie są terminy wnoszenia powództw cywilnych?

Okresy przedawnienia są określone przez prawo materialne.

Roszczenia nie są egzekwowalne, gdy ulegną przedawnieniu. Bieg przedawnienia rozpoczyna się z reguły w momencie, gdy prawo mogło być po raz pierwszy wykonane. W prawie austriackim rozróżnia się długie i krótkie terminy przedawnienia. Długi termin przedawnienia wynosi 30 lat i obowiązuje zawsze wtedy, gdy przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Krótki termin przedawnienia wynosi trzy lata (z możliwością przedłużenia lub zrzeczenia się) i ma zastosowanie np. do należności lub roszczeń odszkodowawczych.

Zarzut przedawnienia musi być podniesiony wyraźnie przez jedną ze stron, natomiast nie może być brany pod uwagę z inicjatywy sądu (z urzędu).

Zachowanie przed działaniem

4. Czy istnieją jakieś względy poprzedzające wniesienie pozwu, które strony powinny wziąć pod uwagę?

Nie, nie ma. Jednakże, zgodnie z ogólną praktyką, powód przed wszczęciem postępowania zawiadomi swojego przeciwnika

Wszczęcie postępowania

5. W jaki sposób wszczyna się postępowanie cywilne? W jaki sposób i kiedy strony postępowania są powiadamiane o jego rozpoczęciu? Czy sądy są w stanie poradzić sobie z obciążeniem sprawami?

Postępowanie wszczyna się przez wniesienie pozwu do sądu. Pozew uważa się za oficjalnie złożony z chwilą jego otrzymania.

Doręczenie następuje zazwyczaj listem poleconym (lub, w przypadku reprezentacji przez adwokata, za pośrednictwem elektronicznego obiegu dokumentów sądowych, czyli systemu komunikacji elektronicznej łączącego sądy i kancelarie prawne). Dokument uważa się za doręczony w dniu, w którym został on fizycznie wydany odbiorcy (lub udostępniony do wglądu).

W Unii Europejskiej obowiązuje rozporządzenie w sprawie doręczania dokumentów (rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/2000 w sprawie doręczania dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych w państwach członkowskich). Doręczenia dla organizacji międzynarodowych lub cudzoziemców korzystających z immunitetów na podstawie międzynarodowego prawa publicznego dokonywane są przy udziale austriackiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. We wszystkich innych przypadkach doręczenia za granicą dokonywane są zgodnie z odpowiednimi traktatami (w szczególności Konwencją Haską o postępowaniu cywilnym).

Doręczenie odbywa się zazwyczaj listem poleconym (lub, gdy jest reprezentowany przez adwokata, poprzez elektroniczny ruch sądowy, czyli elektroniczny system komunikacji łączący sądy i kancelarie prawne). Dokument uznaje się za doręczony w dniu, w którym został fizycznie dostarczony do odbiorcy (lub udostępniony do wglądu).

W Unii Europejskiej obowiązuje rozporządzenie w sprawie doręczania (rozporządzenie Rady (WE) nr 1348/2000 w sprawie doręczania dokumentów sądowych i pozasądowych w sprawach cywilnych lub handlowych w państwach członkowskich). Doręczanie dokumentów organizacjom międzynarodowym lub cudzoziemcom korzystającym z immunitetów na mocy międzynarodowego prawa publicznego odbywa się za zgodą austriackiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. We wszystkich innych przypadkach doręczenia za granicą dokonywane są zgodnie z odpowiednimi traktatami (w szczególności z Konwencją Haską o postępowaniu cywilnym).

Rozkład jazdy

6. Jaka jest typowa procedura i harmonogram postępowania w przypadku roszczeń cywilnych?

Pozew składany jest w sądzie i przekazywany pozwanemu wraz z wezwaniem do złożenia odpowiedzi na pozew. Jeżeli pozwany udzieli odpowiedzi w terminie (cztery tygodnie od otrzymania pozwu), odbywa się posiedzenie przygotowawcze, którego celem jest przede wszystkim ukształtowanie dalszego postępowania poprzez omówienie głównych pytań prawnych i faktycznych oraz kwestii dowodowych (dokumenty, świadkowie, biegli). Ponadto mogą zostać omówione możliwości ugodowe. Po wymianie pism procesowych następują rozprawy główne.

Średni czas trwania postępowania sądowego w pierwszej instancji wynosi jeden rok. Jednak skomplikowane spory mogą trwać znacznie dłużej. Na etapie apelacji decyzja jest wydawana po około sześciu miesiącach. W związku z tym w austriackim postępowaniu cywilnym nie istnieją przyspieszone procedury procesowe.

Zarządzanie sprawami

7. Czy strony mogą kontrolować procedurę i harmonogram?

Sądy przydzielają sprawy zgodnie z kryteriami określonymi regularnie przez dany senat.

Postępowanie jest kontrolowane przede wszystkim przez sędziego odpowiedzialnego za harmonogram. Nakazuje on stronom przedłożenie w określonym terminie pism procesowych i przedstawienie dowodów. W razie potrzeby sędzia wyznacza również biegłych. Strony mogą jednak składać wnioski procesowe (np. o przedłużenie terminu), a także mogą zgodzić się na zawieszenie postępowania.

Dowody - dokumenty

8. Czy istnieje obowiązek przechowywania dokumentów i innych dowodów do czasu procesu? Czy strony muszą udostępniać istotne dokumenty (w tym te, które nie są przydatne w ich sprawie)?

Jeżeli stronie uda się wykazać, że strona przeciwna jest w posiadaniu określonego dokumentu, sąd może wydać nakaz jego przedłożenia, jeżeli:

• strona, która jest w posiadaniu tego dokumentu, wyraźnie powołała się na ten dokument jako na dowód swoich własnych zarzutów;
• strona będąca w posiadaniu jest prawnie zobowiązana do przekazania go drugiej stronie; lub
• dany dokument został sporządzony w interesie prawnym obu stron, zaświadcza o istnieniu między nimi wzajemnego stosunku prawnego lub zawiera pisemne oświadczenia, które zostały złożone między nimi w trakcie negocjowania czynności prawnej.

Strona nie jest zobowiązana do przedstawienia dokumentów dotyczących życia rodzinnego, jeżeli strona przeciwna narusza obowiązki honorowe przez ich dostarczenie, jeżeli ujawnienie dokumentów prowadzi do kompromitacji strony lub innej osoby albo grozi postępowaniem karnym, lub jeżeli ujawnienie dokumentów narusza jakikolwiek zatwierdzony przez państwo obowiązek zachowania tajemnicy strony, od której nie jest zwolniona, lub narusza tajemnicę przedsiębiorstwa (lub z innych powodów podobnych do powyższych).

Nie ma specjalnych zasad dotyczących ujawniania dokumentów w formie elektronicznej ani dopuszczalnych praktyk w zakresie przeprowadzania ujawnień elektronicznych. Wreszcie, nie istnieją zasady dotyczące ujawniania informacji przed podjęciem działań.

Dowody - przywilej

9. Czy jakieś dokumenty są uprzywilejowane? Czy porady prawnika wewnętrznego (miejscowego lub zagranicznego) byłyby również uprzywilejowane?

Zgodnie z zasadami tajemnicy zawodowej pełnomocników, nie ma obowiązku przedstawiania dokumentów, chyba że pełnomocnik poinformował obie strony w związku ze spornym aktem prawnym. Adwokaci mają prawo do odmowy złożenia ustnych zeznań, jeżeli informacje zostały im udostępnione w ramach wykonywania obowiązków zawodowych.

Dowody - postępowanie przygotowawcze

10. Czy strony wymieniają się pisemnymi zeznaniami świadków i ekspertów przed rozprawą?

Nie - dowody są zbierane w trakcie postępowania sądowego, nie wcześniej. Strony są zobowiązane do przedstawienia dowodów na poparcie swoich zarzutów lub gdy ciężar dowodu spoczywa odpowiednio na nich.

Dowody - proces

11. W jaki sposób przedstawia się dowody na rozprawie? Czy świadkowie i biegli składają zeznania ustne?

Główne rodzaje dowodów to dokumenty, zeznania stron i świadków, zeznania biegłych i kontrola sądowa. Pisemne zeznania świadków nie są dopuszczalne.

Nie ma zeznań ani pisemnych oświadczeń świadków. Dlatego świadkowie są zobowiązani do stawienia się na rozprawie i złożenia zeznań. Świadkowie są przesłuchiwani przez sędziego, a następnie zadawane są im (dodatkowe) pytania przez przedstawicieli prawnych stron.

Istnieją ograniczenia tego obowiązku (np. przywileje dla prawników, lekarzy, księży lub w związku z ewentualną dyskryminacją bliskich krewnych).

Podczas gdy (zwykły) świadek zeznaje na temat faktów, biegły sądowy dostarcza sądowi wiedzy, której sędzia nie może posiadać. Dowód z opinii biegłego jest przeprowadzany przed sądem. Biegły sądowy może być wnioskowany przez strony, ale również powoływany z urzędu przez sędziego. Biegły sądowy jest zobowiązany do przedstawienia swoich wniosków w raporcie. Podczas rozprawy (na wniosek stron) należy przedstawić ustne uwagi i wyjaśnienia. Opinii prywatnych nie uważa się za ekspertyzy w rozumieniu austriackiego kodeksu postępowania cywilnego; mają one status dokumentu prywatnego.

Ponieważ nie ma miejsca na równoległe dowody, nie ma takich zasad.

Tymczasowe środki zaradcze

12. Jakie są dostępne tymczasowe środki zaradcze?

Przyznanie środków tymczasowych jest regulowane przez austriacką ustawę wykonawczą. Ogólnie rzecz biorąc, prawo austriackie przewiduje trzy główne rodzaje środków tymczasowych:

• w celu zabezpieczenia roszczenia pieniężnego;
• w celu zabezpieczenia roszczenia o konkretne wykonanie; oraz
• w celu zabezpieczenia prawa lub stosunku prawnego.

Strony mogą zwrócić się do sądu o pomoc w zabezpieczeniu dowodów zarówno przed, jak i po wniesieniu pozwu. Wymagany interes prawny uważa się za wykazany, jeżeli nie ma pewności co do dostępności dowodu w przyszłości lub jeżeli konieczne jest zbadanie aktualnego stanu przedmiotu.

Środki zaradcze

13. Jakie są dostępne materialne środki odwoławcze?

Ustawowa stopa procentowa należna od wyroków pieniężnych wynosi cztery procent w skali roku. W przypadku roszczeń pieniężnych z tytułu transakcji handlowych oprócz ustawowej stopy bazowej obowiązują jednak wyższe odsetki. Wyższą stopę procentową dla takich przypadków ustala Narodowy Bank Austrii. Odszkodowania karne nie są dostępne.

Egzekwowanie prawa

14. Jakie są dostępne środki egzekucji?

Wykonywanie orzeczeń jest regulowane przez austriacką ustawę o wykonywaniu orzeczeń.

Austriackie prawo egzekucyjne przewiduje różne rodzaje egzekucji. Rozróznia sie tytuly wykonawcze skierowane do roszczenia pienieznego lub roszczenia o konkretne wykonanie oraz tytuly, z których prowadzi sie egzekucje z majatku.

Ogólnie rzecz biorąc, zwykłymi metodami egzekwowania prawa są:

• przejęcie mienia;
• zajęcie i przeniesienie lub wierzytelności;
• obowiązkowy leasing; oraz
• postępowanie sądowe.

Egzekucja jest prowadzona przez komornika sądowego, który jest organem wykonawczym sądu i musi stosować się do jego poleceń. W odniesieniu do nieruchomości dostępne są trzy rodzaje środków egzekucyjnych:

• obowiązkowa hipoteka;
• administracji przymusowej, w celu uzyskania przychodów na zaspokojenie roszczenia; oraz
• przymusowa sprzedaż nieruchomości.

W odniesieniu do mienia ruchomego, prawo austriackie rozróżnia:

• zajęcie wierzytelności;
• mocowanie przedmiotów materialnych i ruchomych;
• zajęcie wierzytelności z tytułu dostawy wobec dłużników będących osobami trzecimi; oraz
• zajęcie innych praw majątkowych.

Prawo austriackie nie zezwala na zajęcie niektórych szczególnych należności, takich jak zasiłek pielęgnacyjny, dodatek mieszkaniowy, zasiłek rodzinny i stypendia.

Publiczny dostęp

15. Czy rozprawy sądowe odbywają się publicznie? Czy dokumenty sądowe są dostępne publicznie?

W większości przypadków rozprawy sądowe są otwarte dla publiczności, chociaż strona może zwrócić się do sądu o wyłączenie publiczności z rozprawy, pod warunkiem że strona może wykazać uzasadniony interes w wyłączeniu publiczności.

Wgląd w akta jest zasadniczo dozwolony tylko dla stron uczestniczących w postępowaniu. Osoby trzecie mogą zapoznać się z aktami, a nawet przystąpić do postępowania, jeżeli wykażą wystarczający interes prawny (w potencjalnym wyniku postępowania).

Koszty

16. Czy sąd jest uprawniony do zasądzenia kosztów?

W swoim ostatecznym orzeczeniu sąd określi, kto będzie musiał ponieść koszty postępowania (w tym opłaty sądowe, opłaty za czynności prawne oraz niektóre inne koszty stron (np. koszty zabezpieczenia dowodów, koszty podróży). Co do zasady jednak, strona wygrywająca ma prawo do zwrotu wszystkich kosztów postępowania od strony przegrywającej. Orzeczenie sądu w sprawie kosztów podlega zaskarżeniu wraz z odwołaniem lub bez odwołania od orzeczenia sądu co do istoty sprawy.

Zgodnie z austriacką ustawą o opłatach sądowych, skarżący (wnoszący odwołanie) jest zobowiązany do uprzedniego pokrycia kosztów. Wysokość kwoty jest ustalana na podstawie spornej kwoty. W decyzji określa się, kto powinien ponieść koszty lub w jakiej części koszty postępowania mają zostać podzielone.

Koszty adwokackie są zwracane zgodnie z austriacką ustawą o honorariach adwokackich niezależnie od umowy zawartej pomiędzy stroną wygrywającą a jej pełnomocnikiem. W związku z tym, kwota zwrotu może być niższa niż faktycznie należne honorarium adwokackie, ponieważ wszelkie roszczenia o zwrot kosztów ograniczone są do kosztów niezbędnych. Nie istnieją przepisy dotyczące budżetu kosztów, dlatego też nie ma wymogu przedstawiania szczegółowego zestawienia dla każdego etapu postępowania.

Na wniosek powoda zamieszkałego poza Unią Europejską można nakazać złożenie kaucji na pokrycie ewentualnych kosztów procesowych pozwanego, chyba że umowy dwu- lub wielostronne stanowią inaczej. Nie dotyczy to również sytuacji, gdy powód ma miejsce zamieszkania w Austrii, orzeczenie sądu (o kosztach) jest wykonalne w państwie zamieszkania powoda lub gdy powód posiada w Austrii wystarczający majątek nieruchomy.

Ustalenia dotyczące finansowania

17. Czy strony mogą zawierać umowy typu "no win, no fee" lub inne rodzaje umów dotyczących honorariów zależnych lub warunkowych pomiędzy prawnikami i ich klientami? Czy strony mogą wszcząć postępowanie z wykorzystaniem finansowania przez osobę trzecią? Jeśli tak, to czy osoba trzecia może wziąć udział we wszelkich wpływach z roszczenia? Czy strona postępowania może dzielić swoje ryzyko ze stroną trzecią?

O ile nie uzgodniono inaczej, honoraria adwokackie podlegają austriackiej ustawie o honorariach adwokackich. Umowy dotyczące stawek godzinowych są dopuszczalne i powszechne. Opłaty ryczałtowe nie są zabronione, ale są rzadziej stosowane w sprawach spornych. Opłaty warunkowe są dopuszczalne tylko wtedy, gdy nie są obliczane jako procent od kwoty zasądzonej przez sąd (pactum de quota litis).

Pomoc prawna przyznawana jest stronom, które nie mogą sobie pozwolić na pokrycie kosztów i opłat. Jeżeli dana strona jest w stanie udowodnić, że środki finansowe są niewystarczające, opłaty sądowe są umarzane lub nawet zniesione, a pełnomocnik jest udzielany bezpłatnie.

Finansowanie przez stronę trzecią jest dozwolone i zazwyczaj dostępne w przypadku wyższych kwot spornych (minimum około 50 000 EUR), ale jest bardziej elastyczne w odniesieniu do umów o honoraria. Umowy o honoraria, które dają część dochodów prawnikowi, są zabronione.

Ubezpieczenie

18. Czy dostępne jest ubezpieczenie pokrywające całość lub część kosztów prawnych strony?

Ubezpieczenie kosztów postępowania sądowego jest powszechnie dostępne w Austrii i może - w zależności od indywidualnej polisy ubezpieczeniowej - obejmować szeroki zakres kosztów wynikających z postępowania sądowego, w tym koszty strony i ewentualną odpowiedzialność za koszty kontrahenta.

Powództwo zbiorowe

19. Czy strony sporu o podobnych roszczeniach mogą wnieść powództwo zbiorowe? W jakich okolicznościach jest to dopuszczalne?

Chociaż austriacki kodeks postępowania cywilnego nie zawiera żadnych przepisów dotyczących pozwów zbiorowych, austriacki Sąd Najwyższy orzekł, że "pozew zbiorowy o szczególnym charakterze austriackim" jest prawnie dopuszczalny. Austriacki kodeks postępowania cywilnego zezwala na konsolidację roszczeń tego samego powoda przeciwko temu samemu pozwanemu.

Wniosek o połączenie może zostać złożony, jeśli sąd jest właściwy dla wszystkich roszczeń, zastosowanie ma ten sam rodzaj postępowania lub przedmiot ma ten sam charakter pod względem faktycznym i prawnym. Inną możliwością jest uporządkowanie roszczeń zbiorowych i przydzielenie ich instytucji, która następnie postępuje jako pojedynczy powód.

Odwołanie

20. Na jakiej podstawie i w jakich okolicznościach strony mogą wnieść odwołanie? Czy przysługuje prawo do złożenia kolejnego odwołania?

Istnieją zwykłe środki odwoławcze od wyroku sądu procesowego oraz środki odwoławcze od wyroku sądu apelacyjnego. Można również zaskarżyć postanowienia procesowe; procedura w zasadzie przebiega według tych samych reguł, co w przypadku apelacji (ale jest nieco mniej nieformalna).

Odwołanie od wyroku wstrzymuje jego moc prawną i - z nielicznymi wyjątkami - wykonalność. Co do zasady nie wolno przedstawiać nowych zarzutów, twierdzeń, zarzutów i dowodów (zostaną one pominięte). Inne środki odwoławcze to skarga o stwierdzenie nieważności lub o wznowienie postępowania.

Odwołanie może być złożone z czterech głównych powodów, w tym:

• błędy proceduralne;
• nieuzasadnione wykluczenie dowodów;
• nieprawidłowe przedstawienie faktów; oraz
• nieprawidłowe stosowanie prawa.

W następstwie wniesienia odwołania sąd odwoławczy może uchylić wyrok i przekazać sprawę do ponownego rozpoznania przez sąd pierwszej instancji albo zmienić lub potwierdzić wyrok.

Wreszcie, od wyroku Sądu Najwyższego można się odwołać jedynie w przypadku, gdy sprawa dotyczy rozstrzygnięcia kwestii prawnej o charakterze użyteczności publicznej, a mianowicie gdy jej wyjaśnienie jest istotne z punktu widzenia spójności, przewidywalności lub rozwoju prawa, lub w przypadku braku spójnych i wcześniejszych orzeczeń Sądu Najwyższego.

Orzeczenia zagraniczne

21. Jakie procedury istnieją w zakresie uznawania i wykonywania orzeczeń zagranicznych?

Oprócz licznych umów dwustronnych i wielostronnych zawartych przez Austrię, uznawanie i wykonywanie orzeczeń zagranicznych regulują: austriacka ustawa egzekucyjna, austriacki kodeks postępowania cywilnego oraz austriacka ustawa o jurysdykcji. W przypadku sprzeczności pomiędzy przepisami prawa ustawowego a mającymi zastosowanie przepisami traktatowymi, pierwszeństwo mają te ostatnie. Orzecznictwo austriackie nie jest wprawdzie wiążące, ale jest starannie rozpatrywane.

Austria jest sygnatariuszem wielu dwustronnych i wielostronnych instrukcji. Najważniejsze w tym zakresie jest Rozporządzenie Bruksela Ia (Rozporządzenie (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona)). Rozporządzenie Bruksela Ia ustanawia jednolite zasady ułatwiające swobodny przepływ orzeczeń sądowych w Unii Europejskiej i ma zastosowanie do postępowań sądowych wszczętych w dniu 10 stycznia 2015 r. lub po tej dacie.

Rozporządzenie Bruksela I zastępuje rozporządzenie (UE) 1215/2012 z dnia 22 grudnia 2000 r. ("rozporządzenie Bruksela I" wraz z rozporządzeniem Bruksela Ia, "system brukselski"), które nadal ma zastosowanie do wszystkich postępowań prawnych wszczętych przed dniem 10 stycznia 2015 r.

Podstawowe wymagania dotyczące wykonalności są następujące:

• orzeczenie jest wykonalne w stanie, w jakim zostało wydane;
• Traktat międzynarodowy lub przepisy krajowe wyraźnie przewidują wzajemność między Austrią a państwem wydania w zakresie uznawania i wykonywania orzeczeń;
• dokument wszczynający postępowanie został prawidłowo doręczony pozwanemu;
• orzeczenie, które ma być wykonane, jest przedstawione wraz z poświadczoną transkrypcją; oraz
• nie ma żadnych podstaw do odmowy uznania wykonalności.

Strona ubiegająca się o nadanie klauzuli wykonalności musi wystąpić do właściwego sądu o zezwolenie na wykonanie. Wniosek o stwierdzenie wykonalności należy złożyć w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. Strona może połączyć ten wniosek z wnioskiem o zezwolenie na egzekucję. W takim przypadku sąd rozpoznaje oba wnioski jednocześnie.

Gdy orzeczenie zagraniczne zostanie uznane za wykonalne w Austrii, jego wykonanie przebiega według tych samych zasad, co w przypadku orzeczenia krajowego, co oznacza, że wykonanie orzeczeń reguluje austriacka ustawa egzekucyjna.

Obce postępowania

22. Czy istnieją procedury uzyskiwania dowodów z dokumentów lub wypowiedzi ustnych w celu ich wykorzystania w postępowaniu cywilnym w innych jurysdykcjach?

W Unii Europejskiej procedurę uzyskiwania dowodów ustnych lub dokumentów z innych jurysdykcji reguluje Rozporządzenie Dowodowe (Rozporządzenie Rady (WE) nr 1206/2001 z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych). W tym zakresie rozporządzenie to dotyczy zarówno dowodów ustnych, jak i z dokumentów oraz przewiduje, że wnioski o pomoc sądową mogą być przekazywane bezpośrednio między sądami.

W przypadku wniosków o pomoc sądową spoza Unii Europejskiej mogą mieć zastosowanie traktaty dwustronne.

ARBITRACJA

UNCITRAL Model Law

23. Czy prawo arbitrażowe opiera się na ustawie modelowej UNCITRAL?

Tak - austriackie prawo arbitrażowe (zawarte w austriackim kodeksie postępowania cywilnego (ACCP)) w znacznym stopniu odzwierciedla ustawę modelową UNCITRAL o międzynarodowym arbitrażu handlowym, przyznając jednocześnie dużą niezależność i autonomię sądowi arbitrażowemu.

W przeciwieństwie do ustawy modelowej UNCITRAL, prawo austriackie nie rozróżnia pomiędzy arbitrażem krajowym i międzynarodowym, ani pomiędzy arbitrażem handlowym i niehandlowym. W związku z tym w sprawach pracowniczych i konsumenckich obowiązują przepisy szczególne (odpowiednio § 618 i 617 ACCP).

Bardziej ogólnie austriackie prawo arbitrażowe uregulowane jest w §§ 577 do 618 ACCP. Tworzą one ogólne ramy postępowania arbitrażowego zarówno dla arbitrażu krajowego, jak i międzynarodowego.

Umowy arbitrażowe

24. Jakie są wymogi formalne wykonalnego zapisu na sąd polubowny?

Umowy arbitrażowe muszą być sporządzone w formie pisemnej (sekcja 581 ACCP). Wymogi formalne dotyczące wykonalnej umowy arbitrażowej znajdują się w sekcjach 581 do 585 ACCP.

Umowa arbitrażowa musi:

• dostatecznie określić strony (muszą być co najmniej możliwe do ustalenia);
• dostatecznie określić przedmiot sporu w odniesieniu do określonego stosunku prawnego (musi on być co najmniej możliwy do ustalenia i może być ograniczony do pewnych sporów lub obejmować wszystkie spory);
• dostatecznie określić intencje stron, aby spór był rozstrzygany w drodze arbitrażu, tym samym wykluczając właściwość sądów państwowych; oraz
• być zawarte albo w pisemnym dokumencie podpisanym przez strony, albo w telefaksach, poczcie elektronicznej lub innej wymianie informacji między stronami, które zachowują dowód zawarcia umowy.

Szczególne przepisy mają zastosowanie do konsumentów i pracowników (znajdują się one odpowiednio w sekcjach 617 i 618 ACCP).

Wybór arbitra

25. Jeżeli umowa o arbitraż i wszelkie właściwe regulaminy nie mówią nic na ten temat, ilu arbitrów zostanie powołanych i w jaki sposób? Czy istnieją ograniczenia w zakresie prawa do zakwestionowania powołania arbitra?

ACCP zawiera postanowienia domyślne dotyczące powoływania arbitrów. Jeżeli umowa o arbitraż nie reguluje tej kwestii i w braku porozumienia stron, austriackie prawo arbitrażowe przewiduje trybunał składający się z trzech arbitrów (§ 586 ust. 2 ACCP).

Strony mają swobodę w ustaleniu procedury podważenia powołania arbitra (sekcja 589 ACCP). W tym zakresie, arbiter może być podważony tylko wtedy, gdy istnieją okoliczności, które budzą uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności lub niezależności, albo gdy nie posiada on kwalifikacji uzgodnionych przez strony. Strona może zaskarżyć arbitra powołanego przez siebie lub w powołaniu którego uczestniczyła, tylko z przyczyn, o których dowiedziała się po dokonaniu powołania lub po udziale w powołaniu.

Opcje arbitra

26. Jakie są możliwości wyboru arbitra lub arbitrów?

Od arbitrów, czy to wyznaczonych przez organ powołujący, czy też nominowanych przez strony, można wymagać określonego doświadczenia i przygotowania w zakresie danego sporu. Wymogi takie mogą obejmować kwalifikacje zawodowe w określonej dziedzinie, biegłość prawną, wiedzę techniczną, znajomość języków obcych lub posiadanie określonej narodowości.

Wielu arbitrów to adwokaci prowadzący prywatną praktykę, inni są pracownikami naukowymi. W nielicznych sporach, dotyczących głównie kwestii technicznych, członkami zespołu są technicy i prawnicy.

Wymagania kwalifikacyjne mogą być zawarte w umowie arbitrażowej, która wymaga dużej staranności, ponieważ może stwarzać przeszkody w procesie powoływania (tj. argument dotyczący tego, czy uzgodnione wymagania są spełnione).

Procedura arbitrażowa

27. Czy prawo krajowe zawiera wymogi materialne dotyczące procedury, której należy przestrzegać?

Strony mogą swobodnie uzgodnić zasady postępowania (np. poprzez odniesienie do konkretnego regulaminu arbitrażowego) w granicach obowiązkowych postanowień ACCP. W przypadku, gdy strony nie uzgodniły żadnego regulaminu lub ustaliły własny regulamin, trybunał arbitrażowy, z zastrzeżeniem obowiązkowych postanowień ACCP, przeprowadzi arbitraż w sposób, który uzna za stosowny.

Obowiązkowe zasady postępowania arbitrażowego przewidują, że arbitrzy muszą być i pozostać bezstronni i niezależni. Muszą oni ujawnić wszelkie okoliczności, które mogą wywołać wątpliwości co do ich bezstronności lub niezależności. Strony mają prawo do sprawiedliwego i równego traktowania oraz do przedstawienia swoich racji. Dalsze reguły manda- toryjne dotyczą orzeczenia arbitrażowego, które musi być sporządzone na piśmie, oraz podstaw do zaskarżenia orzeczenia.

Ponadto sąd arbitrażowy musi stosować prawo materialne wybrane przez strony, a w przeciwnym razie zastosuje prawo, które uzna za właściwe.

Interwencja sądowa

28. Na jakiej podstawie sąd może interweniować w trakcie postępowania arbitrażowego?

Sądy austriackie mogą interweniować w sprawach arbitrażowych tylko wtedy, gdy są do tego wyraźnie upoważnione na mocy §§ 577 do 618 ACCP. Zarówno właściwy sąd, jak i trybunał arbitrażowy są właściwe do przyznania środków tymczasowych na rzecz postępowania arbitrażowego. Strony mogą wyłączyć właściwość trybunału arbitrażowego w zakresie środków tymczasowych, ale nie mogą wyłączyć właściwości sądu w zakresie środków tymczasowych.

Wykonanie środków tymczasowych należy do wyłącznej jurysdykcji sądów.

Interwencja sądów jest ograniczona do wydawania środków tymczasowych, pomocy w powoływaniu arbitrów, kontroli decyzji o zakwestionowaniu, decyzji o wcześniejszym zakończeniu mandatu arbitra, wykonywania środków tymczasowych i zabezpieczających, pomocy sądowej w czynnościach sądowych, do których wykonania nie jest uprawniony sąd arbitrażowy, decyzji w sprawie wniosku o uchylenie orzeczenia arbitrażowego, ustalenia istnienia lub nieistnienia orzeczenia arbitrażowego oraz uznania i wykonania orzeczeń.

Tymczasowa pomoc

29. Czy arbitrzy są uprawnieni do przyznawania środków tymczasowych?

Tak - sąd arbitrażowy ma szerokie uprawnienia do zarządzenia środków tymczasowych na wniosek jednej ze stron, jeśli uzna to za konieczne dla zabezpieczenia wykonania roszczenia lub zapobieżenia nieodwracalnej szkodzie. W przeciwieństwie do tymczasowych środków zaradczych dostępnych w postępowaniu sądowym, sąd arbitrażowy nie jest ograniczony do zestawu enumeratywnie wymienionych środków zaradczych. Jednakże, środki zaradcze powinny być zgodne z prawem egzekucyjnym, aby uniknąć trudności na etapie egzekucji. W związku z tym, sąd arbitrażowy może zażądać od każdej ze stron złożenia odpowiedniego zabezpieczenia w związku z takimi środkami, aby zapobiec niepoważnym wnioskom (sekcja 593(1) ACCP).

Trybunał arbitrażowy - lub jakakolwiek strona za zgodą trybunału arbitrażowego - może zwrócić się do sądu z wnioskiem o wykonanie czynności prawnych (np. doręczanie wezwań, przeprowadzanie dowodów), do których trybunał arbitrażowy nie ma uprawnień.

Nagroda

30. Kiedy i w jakiej formie należy dostarczyć nagrodę?

Wymagania dotyczące formularzy dla orzeczeń arbitrażowych znajdują się w sekcji 606 ACCP i są zgodne z domyślnymi przepisami. Wymogi dotyczące formularza stanowią, że orzeczenie arbitrażowe musi zostać wydane:

• być w formie pisemnej;
• podpisane przez arbitrów biorących udział w postępowaniu;
• podawać datę jego wydania;
• wskazanie siedziby trybunału arbitrażowego; oraz
• podać powody, na których się opiera. Orzeczenie arbitrażowe ma skutek prawomocnego i wiążącego wyroku sądowego (art. 607 UOKiK).

Odwołanie

31. Na jakiej podstawie można odwołać się do sądu od orzeczenia?

Jedynym możliwym sposobem odwołania się do sądu od orzeczenia arbitrażowego jest wniosek o uchylenie orzeczenia. Dotyczy to również orzeczeń arbitrażowych dotyczących jurysdykcji. Sądy nie mogą badać orzeczenia arbitrażowego pod względem merytorycznym. Wniosek o uchylenie orzeczenia należy złożyć w terminie trzech miesięcy od daty otrzymania orzeczenia przez powoda. Od orzeczenia arbitrażowego nie przysługuje odwołanie.

Orzeczenie arbitrażowe zostaje uchylone, jeżeli:

• nie istnieje ważna umowa o arbitraż lub gdy sąd arbitrażowy odmówił swojej właściwości, mimo że istniała ważna umowa o arbitraż;
• jeżeli strona nie była w stanie zawrzeć ważnej umowy arbitrażowej;
• jeżeli strona nie została prawidłowo powiadomiona o wyznaczeniu arbitra lub o postępowaniu arbitrażowym albo nie była w stanie przedstawić sprawy w inny sposób;
• jeżeli orzeczenie arbitrażowe dotyczy sporu, który nie jest objęty umową o arbitraż lub zawiera decyzje w sprawach wykraczających poza zakres umowy o arbitraż lub poddanie się arbitrażowi przez strony;
• jeśli utworzenie lub skład trybunału arbitrażowego było sprzeczne z odpowiednimi przepisami; oraz
• jeżeli postępowanie arbitrażowe zostało przeprowadzone z naruszeniem austriackiego porządku publicznego.

Ponadto orzeczenie może zostać uchylone, jeżeli zachodzą przesłanki do zaskarżenia orzeczenia sądu poprzez wniesienie skargi o wznowienie postępowania na podstawie art. 530 ust. 1 nr 1-5 ACCP. Przepis ten określa okoliczności, w których czyny przestępcze doprowadziły do wydania określonego orzeczenia. Skarga o uchylenie wyroku na tej podstawie musi być złożona w ciągu czterech tygodni od daty uprawomocnienia się wyroku w sprawie danego czynu przestępczego.

Orzeczenie może być również uchylone, jeżeli sprawa będąca przedmiotem sporu nie jest zaskarżalna w świetle prawa krajowego.

Egzekwowanie prawa

32. Jakie procedury istnieją w celu wykonania orzeczeń zagranicznych i krajowych?

Procedura wykonywania orzeczeń arbitrażowych jest określona zarówno w ACCP (§ 614), jak i w austriackiej ustawie egzekucyjnej (§ 409).

Zagraniczne orzeczenia arbitrażowe podlegają wykonaniu na podstawie dwustronnych lub wielostronnych umów ratyfikowanych przez Austrię - najważniejsze z tych instrumentów prawnych to Konwencja Nowojorska o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych z 1958 roku oraz Europejska Konwencja o międzynarodowym arbitrażu handlowym z 1961 roku. W tym zakresie postępowanie egzekucyjne jest zasadniczo takie samo jak w przypadku orzeczeń zagranicznych.

Krajowe orzeczenia arbitrażowe są wykonalne w taki sam sposób jak orzeczenia krajowe.

Koszty

33. Czy strona wygrywająca może odzyskać swoje koszty?

W odniesieniu do kosztów, trybunały arbitrażowe mają szerszy zakres uznania i są, co do zasady, bardziej liberalne niż sądy. Sąd arbitrażowy ma swobodę w rozdzielaniu kosztów, ale musi brać pod uwagę okoliczności sprawy, w szczególności wynik postępowania. Zasadą jest, że koszty następują po zdarzeniu i ponosi je strona przegrywająca, ale trybunał może również dojść do innych wniosków, jeśli jest to odpowiednie do okoliczności sprawy.

ACCP milczy na temat rodzaju kosztów, które mogą podlegać zwrotowi. W przypadku gdy koszty nie są rozliczane między sobą, trybunał arbitrażowy musi, w miarę możliwości, w tym samym czasie, w którym decyduje o odpowiedzialności za koszty, określić również kwotę kosztów podlegających zwrotowi. Ogólnie rzecz biorąc, zwrotowi podlegają również honoraria adwokackie obliczone na podstawie stawek godzinowych.

Wyjątkiem od powyższej zasady jest sekcja 609(2) ACCP, która uprawnia sąd arbitrażowy do rozstrzygnięcia o obowiązku zwrotu kosztów postępowania przez powoda, jeżeli stwierdził on brak swojej właściwości ze względu na brak zapisu na sąd polubowny.

ALTERNATYWNE METODY ROZWIĄZYWANIA SPORÓW

Rodzaje ADR

34. Jakie rodzaje procedur ADR są powszechnie stosowane? Czy konkretna procedura ADR jest popularna?

Głównymi metodami pozasądowymi przewidzianymi w ustawie są arbitraż, mediacja (głównie w sprawach z zakresu prawa rodzinnego) oraz komisje pojednawcze w sprawach mieszkaniowych lub telekomunikacyjnych.

Ponadto różne organizacje zawodowe (prawnicy, notariusze, lekarze, inżynierowie budownictwa) przewidują mechanizmy rozwiązywania sporów dotyczących sporów między ich członkami lub między członkami a klientami.

Mediacja jest regulowana ustawą o mediacji cywilnoprawnej. Jednak rozwiązanie wypracowane przy pomocy mediatora nie podlega egzekucji sądowej.

Wymogi dotyczące ADR

35. Czy istnieje wymóg, aby strony postępowania sądowego lub arbitrażowego rozważyły możliwość skorzystania z ADR przed lub w trakcie postępowania? Czy sąd lub trybunał może zmusić strony do uczestnictwa w procesie ADR?

Nie - w prawie austriackim nie ma ogólnych wymogów przewidujących obowiązkowe zawieranie ugód lub zobowiązujących strony do rozważenia ADR przed rozpoczęciem postępowania arbitrażowego lub sądowego. Jednakże, nierzadko zdarza się, że sędziowie - na początku procesu - nieformalnie zachęcają strony do zbadania możliwości zawarcia ugody lub zwrócenia się w pierwszej kolejności do mediatorów.

RÓŻNE

Interesujące cechy

Czy istnieją jakieś szczególnie interesujące cechy systemu rozwiązywania sporów, które nie zostały poruszone w żadnym z poprzednich pytań?

Nie dotyczy.

AKTUALIZACJA I TRENDY

Ostatnie wydarzenia

37. Czy istnieją propozycje dotyczące reformy systemu rozstrzygania sporów? Kiedy ewentualne reformy wejdą w życie?

W dniu 1 stycznia 2019 r. weszły w życie zmiany do ustawy wykonawczej. Zmiany te umożliwiają obecnie dostęp do danych o toczących się postępowaniach egzekucyjnych. Adwokaci i notariusze mogą uzyskać dostęp do informacji o sądzie egzekucyjnym, numerze sprawy oraz wysokości zadłużenia będącego przedmiotem postępowania egzekucyjnego. Baza danych jest dostępna online i ma na celu pomóc potencjalnym wierzycielom w ocenie wiarygodności kredytowej ich potencjalnych pozwanych przed wszczęciem postępowania sądowego lub arbitrażowego.

Kolejnym wydarzeniem w ostatnim czasie jest orzeczenie austriackiego Sądu Najwyższego, w którym potwierdzono, że powaga rzeczy osądzonej orzeczenia zagranicznego ma zastosowanie na wszystkich etapach postępowania prowadzonego w Austrii. Jest to szczególnie istotne, gdyż w orzeczeniu tym wyjaśniono, że skutek powagi rzeczy osądzonej odnosi się również do toczącego się postępowania apelacyjnego. Austriacki Sąd Najwyższy podkreślił, że dotyczy to obu kwestii związanych z powagą rzeczy osądzonej - a mianowicie wyłączności (ne bis in idem) oraz mocy wiążącej orzeczeń zagranicznych. Ponadto austriacki Sąd Najwyższy wyjaśnił, że zakaz nowacji w postępowaniu apelacyjnym dotyczy jedynie nowych faktów i nowych dowodów, a zatem nie wyklucza możliwości rozważenia przez sąd apelacyjny skutku powagi rzeczy osądzonej nowego orzeczenia zagranicznego.

Koronawirus

38. Jakie ustawodawstwo dotyczące sytuacji kryzysowych, programy pomocowe i inne inicjatywy specyficzne dla obszaru Pana/Pani praktyki zostały wdrożone przez Pana/Pani państwo w celu rozwiązania problemu pandemii? Czy jakiekolwiek istniejące programy rządowe, ustawy lub rozporządzenia zostały zmienione w celu rozwiązania tych problemów? Jakie najlepsze praktyki są zalecane dla klientów?

Arbitraż

Składanie i przedkładanie dokumentów

Dążąc do zapewnienia ciągłości postępowania arbitrażowego w czasie trwania pandemii, biuro administracyjne Międzynarodowego Centrum Arbitrażowego w Wiedniu (VIAC) od początku 2020 r. pracuje zdalnie, a jego usługi zarządzania sprawami pozostają w pełni operacyjne, dzięki wprowadzeniu w 2019 r. elektronicznego systemu zarządzania sprawami. Pomimo zachęcania do elektronicznego składania wszystkich materiałów pisemnych i dokumentacji uzupełniającej (zgodnie z art. 12 ust. 2 Regulaminu Arbitrażu i Mediacji w Wiedniu na rok 2018 (Regulamin Wiedeński)), strony zostały wyraźnie wezwane do przekazywania papierowych kopii dokumentów wszczynających postępowanie dla stron pozwanych (zgodnie z art. 12 ust. 1 Regulaminu Wiedeńskiego). Pozostaje domyślną zasadą, że strony powinny opierać się na zawiadomieniach w formie papierowej, chyba że ich przekazanie okaże się niepraktyczne lub nie będzie możliwe w rozsądnym terminie.

Przesłuchania zdalne i osobiste

W odpowiedzi na rozporządzenia państwowe VIAC ogłosił w czerwcu 2020 r. Praktyczną listę kontrolną dla zdalnych przesłuchań, oferującą arbitrom i stronom obszerne wskazówki dotyczące określenia zasadności i przydatności takich postępowań. Protokół zawiera kompleksowy przegląd potencjalnych środków, które należy zastosować w odniesieniu do:

• określenie wykonalności przesłuchań na odległość: czynniki, które należy wziąć pod uwagę, obejmują na przykład strefy czasowe, dostęp do technologii, lokalizację i liczbę zaangażowanych stron, czas trwania i charakter przesłuchania;
• wybór odpowiedniej platformy zdalnego przesłuchania oraz przyjęcie odpowiednich środków przygotowawczych przed przesłuchaniem: choć Protokół daje trybunałowi znaczną swobodę w prowadzeniu arbitrażu, musi on to czynić w sposób wydajny i oszczędny (zgodnie z art. 28 Regulaminu Wiedeńskiego), z należytym uwzględnieniem podstawowych zasad, takich jak prawo stron do bycia wysłuchanym. Zaleca się w nim również zorganizowanie konferencji przed rozprawą oraz określa się czynniki administracyjne i techniczne, które należy rozważyć z wyprzedzeniem (np. etykieta rozprawy, bezpieczeństwo danych, nagrania, koszty i organizacja sali); oraz
• ustanowienie i zapewnienie zgodności z protokołem zdalnego wysłuchania: w przeciwieństwie do regulaminu wiedeńskiego, który milczy na temat "dopuszczalności zdalnego przeprowadzania wysłuchań" i wymaga "wysłuchania ustnego" tylko na wyraźny wniosek strony, protokół potwierdza, że postanowienia te są spełnione, pod warunkiem że takie wysłuchanie umożliwia stronom ustne przedstawienie sprawy (strona 2 praktycznej listy kontrolnej dotyczącej zdalnego wysłuchania).

Ponieważ protokół nie ma charakteru wyczerpującego ani wiążącego, ma on uniwersalne zastosowanie i może być wykorzystywany w postępowaniach arbitrażowych administrowanych przez dowolną instytucję arbitrażową. Niezależnie od tych zmian, od dnia 30 maja 2020 r. ponownie zezwala się na fizyczne przesłuchania w obiektach VIAC na specjalnych warunkach i przy ograniczonej dostępności.

Spór sądowy

Postępowanie sądowe

Od początku kryzysu związanego z covid-19 i w odpowiedzi na późniejsze wdrożenie środków ścisłej blokady, które weszły w życie w dniu 16 marca 2020 r., parlament austriacki wprowadził szereg pakietów ustawodawczych w celu zaradzenia jego skutkom dla systemu wymiaru sprawiedliwości. Przyjęcie COVID-19-JuBG spowodowało, że większość terminów proceduralnych została zawieszona, a praktycznie wszystkie rozprawy zostały odwołane lub przełożone. Zgodnie z nowo ogłoszonymi zasadami dostęp do budynków sądowych został znacznie ograniczony, a działania egzekucyjne ograniczono do pilnych i niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania wymiaru sprawiedliwości. Po zastąpieniu tych nakazów rządowych mniej restrykcyjnymi środkami po 30 kwietnia 2020 r., rozprawy ustne wznowiono w maju 2020 r., a zapotrzebowanie na technologię wideokonferencji i jej wykorzystanie od tego czasu stale rośnie.

Wideokonferencje

Zastosowanie wideokonferencji w postępowaniu austriackim, choć nie jest nowością, ograniczało się dotychczas do przypadków spełniających określone warunki (§ 277 austriackiego k.p.c., w tym niezdolność stron do podróży). W celu ułatwienia kontynuacji i zdalnego prowadzenia procesów cywilnych, wspomniany Regulamin rozszerzył wcześniejsze działania w zakresie digitalizacji, dopuszczając prowadzenie całych rozpraw za pomocą technologii wideokonferencyjnej (obowiązuje do końca 2020 r.), pod warunkiem że:

• można zapewnić dostęp do odpowiedniej technologii komunikacyjnej (sekcja 3 Abs 1 Z 1 1. COVID-19-JuBG; należy zwrócić uwagę, że postępowanie egzekucyjne i upadłościowe może być nadal prowadzone w formie wideokonferencji bez zgody strony, z wyjątkiem sytuacji, w których brakuje środków technicznych niezbędnych do uczestnictwa);
• strony wzajemnie wyrażają zgodę na korzystanie z tej technologii, co uważa się za wyrażone, o ile nie zostanie zakwestionowane w rozsądnym terminie wyznaczonym przez sąd (sekcja 3 Abs 1 Z 1 1. COVID-19-JuBG); oraz
• strony mogą zaświadczyć, że podwyższone ryzyko zdrowotne istnieje zarówno dla nich samych, jak i dla osób, z którymi mają niezbędny kontakt prywatny i zawodowy (sekcja 3 Abs 2 COVID-19-JuBG).

Przesłuchania wideo są zwoływane w sali sądowej i pozostają otwarte dla publiczności, z zastrzeżeniem środków bezpieczeństwa (zasady zachowania odległości międzyludzkiej, maski i osłony ochronne wewnątrz budynków sądowych, ograniczone korzystanie z wind, odczyty temperatury). Nie przewiduje się udziału online osób niebędących stronami w tych rozprawach. Określenie stosowności wykorzystania technologii wideokonferencyjnej zależy obecnie wyłącznie od uznania sądu (sędzia wyznaczony musi zbadać, jakie środki mogą być konieczne w świetle stwarzanych zagrożeń dla zdrowia oraz w jakim stopniu można zagwarantować ich wdrożenie). Przełomowa decyzja (Docket 18 ONc 3/20s) austriackiego Sądu Najwyższego, wydana w dniu 23 lipca 2020 r., dotyczyła kwestii związanych z dopuszczalnością zdalnych wideokonferencji w kontekście postępowań odwoławczych. Oprócz przedstawienia praktycznych wskazówek zapewniających przestrzeganie zasad rzetelnego procesu sądowego, Sąd ustanowił precedens, stwierdzając, że takie przesłuchania nie stanowią naruszenia podstawowych praw stron (prawa do bycia wysłuchanym i równego traktowania) ani podstawy do zaskarżenia trybunałów lub uchylenia orzeczeń arbitrażowych.

Pandemia wirusa Covid-19 zmieniła i niewątpliwie zmieni istniejące praktyki w zakresie arbitrażu i postępowań sądowych, i będzie je nadal zmieniać. Zachęca się zatem strony do opracowania planu awaryjnego i oceny nowych wykonalnych możliwości szybkiego i skutecznego rozstrzygania sporów transgranicznych. Warto rozważyć następujące metody:

• odroczenie przesłuchań osobistych;
• umożliwiając rozstrzygnięcie sporu "na papierze";
• uznanie całości lub części roszczenia za podlegające rozstrzygnięciu w drodze arbitrażu;
• prowadzenie przesłuchań na odległość i ocena korzyści związanych z wykorzystaniem technologii wideokonferencji; oraz
• przegląd istniejących umów handlowych w celu:
  • określić, czy zobowiązania umowne mogą zostać utrzymane, a szkody złagodzone;
  • rozważenie możliwości zastosowania innych środków zaradczych przewidzianych w umowie (gwarancja, błąd, przepisy dotyczące przeniesienia ryzyka itp;)
  • ocenić, czy przerwy w działalności gospodarczej i straty wynikające z nałożonych przez rząd restrykcji covid-19 stanowią podstawę do przyznania prawa do odszkodowania na mocy klauzul dotyczących siły wyższej lub nadzwyczajnego rozwiązania umowy; oraz
  • upewnić się co do możliwości zastosowania międzynarodowych traktatów inwestycyjnych.