Structuur van het Hof

Civiele procedures worden ingeleid bij een arrondissementsrechtbank (Bezirksgericht) of regionale rechtbank (Landesgericht), afhankelijk van het voorwerp van het geschil en/of het bedrag van de vordering. De bevoegdheid van de rechtbank van eerste aanleg wordt bepaald door de geldwaarde van een vordering. Kantonrechtbanken zijn bevoegd in eerste aanleg wanneer het bedrag in kwestie 15 000 euro of minder bedraagt, terwijl geschillen over bedragen van meer dan 15 000 euro worden behandeld door regionale rechtbanken. Wat het onderwerp betreft, behandelen districtsrechtbanken gewoonlijk geschillen met betrekking tot het huurrecht en het familierecht, terwijl regionale rechtbanken zaken behandelen met betrekking tot arbeids- en sociaalrechtelijke geschillen, gevallen van overheidsaansprakelijkheid, alsmede diverse specifieke wetten (bv. de wet inzake overheidsaansprakelijkheid, de wet inzake gegevensbescherming, de Oostenrijkse wet inzake nucleaire aansprakelijkheid).

Het derde organisatieniveau in het rechtsstelsel wordt gevormd door de vier hogere regionale rechtbanken (Oberlandesgerichte, OLG) in Wenen, Graz, Linz en Innsbruck, terwijl de hoogste instantie het Oostenrijkse Hooggerechtshof is (Oberster Gerichtshof, OGH).

Naast de gewone rechtbanken kent de Oostenrijkse burgerlijke rechtspraak de volgende gespecialiseerde rechtbanken:

• Arbeid en Sociaal Hof (Arbeits- und Sozialgericht) te Wenen, die uitsluitend in Wenen arbeidsgeschillen behandelt;
• Het Oberlandesgericht van Wenen treedt tegelijkertijd op als één enkele gespecialiseerde kartelrechtbank (Kartellgericht) die mededingingszaken behandelt;
• Twee gespecialiseerde rechtbanken voor handelszaken:

1. de rechtbank voor handelszaken (Bezirksgericht für Handelssachen);
2. de handelsrechtbank van Wenen (Handelsgericht Wien).

Gespecialiseerde handelsrechtbanken

Zoals hierboven vermeld, zijn er twee gespecialiseerde handelsrechtbanken die uitsluitend in Wenen zetelen. Dit zijn de rechtbank voor handelszaken (Bezirksgericht für Handelssachen) en de rechtbank van koophandel van Wenen (Handelsgericht Wien). Buiten Wenen beslissen de bovengenoemde districts- en arrondissementsrechtbanken als rechtbanken van koophandel over zaken die onder de gewone burgerlijke rechtsvordering vallen (uitzonderingen daargelaten).

De rechtbank voor handelszaken

De handelsrechtbank van Wenen is in de provincie Wenen bevoegd in eerste aanleg voor handelsgeschillen waarmee niet meer dan 15 000 euro is gemoeid, indien de vordering is gericht tegen een ondernemer/entiteit die in het handelsregister is ingeschreven en het geschil voor de verweerder zakelijk van aard is.

Ongeacht het bedrag van het geschil is de rechtbank federaal bevoegd voor geschillen in het kader van de wet op de binnenwateren (Binnenschifffahrtsgesetz) en voor het geven van Europese betalingsopdrachten (Europäische Mahnklage) op grond van de EU-verordening betreffende betalingsbevelen.

De handelsrechtbank van Wenen

De handelsrechtbank van Wenen is een gespecialiseerde regionale rechtbank voor de federale hoofdstad Wenen. Zijn bevoegdheden, evenals die van andere regionale rechtbanken die als rechtbank van koophandel optreden, zijn vastgesteld bij artikel 51 van de Oostenrijkse Jurisdictiewet (Jurisdiktionsnorm), waarin een onderscheid wordt gemaakt tussen bevoegdheid inzake de waarde en bevoegdheid inzake de materie. In artikel 51, lid 1, nrs. 1-8b worden soorten geschillen opgesomd die voor de handelsrechtbank van Wenen, die als regionale rechtbank optreedt, thuishoren indien de waarde van het geschil meer dan 15 000 euro bedraagt. Het betreft onder meer, onder meergeschillen die voortvloeien uit zakelijke transacties indien de vordering is gericht tegen een ondernemer/entiteit die in het handelsregister is ingeschreven en het geschil voor de verweerder zakelijk is, geschillen die voortvloeien uit de verkoop van een onderneming tussen de contracterende partijen, geschillen op grond van de Wet op de Effectenvennootschappen (Aktiengesetz) en de wet inzake vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid (GmbH-Gesetz), en geschillen in het kader van de productaansprakelijkheidswet (Produkthaftungsgesetz).

Afdeling 51 (2) nrs. 9-11 van de Oostenrijkse Jurisdictiewet bevat een lijst van aangelegenheden die vallen onder de bevoegdheid van de handelsrechtbank van Wenen, of van regionale rechtbanken die optreden als handelsrechtbanken, ongeacht het bedrag dat ermee gemoeid is, zoals geschillen die voortvloeien uit oneerlijke concurrentie, op grond van de auteurswet (Urheberrechtsgesetz), en van bepaalde bepalingen van de wet op de consumentenbescherming (Konsumentenschutzgesetzes).

De handelsrechtbank van Wenen is federaal bevoegd voor zaken betreffende intellectuele-eigendomsrechten (octrooien, tekeningen en modellen, merken enz.), alsook voor niet-arbeidsrechtelijke zaken tegen de Oostenrijkse Nationale Bank.

Zij behandelt ook insolventies van ondernemingen, houdt het vennootschapsregister bij en fungeert als beroepsinstantie voor zaken die door de bovengenoemde handelsrechtbank worden behandeld.

Fasen van het beroep

Tegen uitspraken van districtsrechtbanken kan beroep worden ingesteld bij regionale rechtbanken op feitelijke en juridische gronden. Een definitief beroep kan worden ingesteld bij het Oostenrijkse Hooggerechtshof. Tegen uitspraken van regionale rechtbanken kan beroep worden aangetekend bij de hogere regionale rechtbanken, terwijl definitieve beroepen worden behandeld door het Hooggerechtshof.

In het algemeen neemt de Hoge Raad kennis van hogere voorzieningen die rechtsvragen van fundamenteel belang doen rijzen - bijvoorbeeld wanneer de rechtsvraag verduidelijking behoeft met het oog op de juridische samenhang, voorspelbaarheid of ontwikkeling, of wanneer er geen coherente of eerdere beslissingen van het Hooggerechtshof zijn.

Burgerlijk procesrecht

Regels van burgerlijke rechtsvordering zijn te vinden in (1) de ACCP, (2) de Jurisdictiewet, en (3) de Oostenrijkse tenuitvoerleggingscode (Exekutionsordnung). Daarnaast kunnen regels worden ontleend aan diverse verdragen die Oostenrijk heeft ondertekend of waarbij Oostenrijk als staat partij is, zoals het Verdrag betreffende de rechterlijke bevoegdheid en de tenuitvoerlegging van beslissingen in burgerlijke en handelszaken ("Brussels Regime").

Inleiding van de procedure

De procedure wordt ingeleid door indiening van een memorie van eis (Klage) bij het gerecht van eerste aanleg. Afgezien van bepaalde formaliteiten moeten vorderingsstaten de feiten vermelden die aan de vordering ten grondslag liggen, de bewijsstukken vermelden en de gevraagde genoegdoening specificeren. De vordering wordt als officieel ingediend beschouwd zodra het gerecht de vordering heeft ontvangen.

Indien de rechter de vordering ontvankelijk acht, wordt zij betekend aan de verweerder, die over vier weken beschikt om een verweerschrift in te dienen, waarin de feiten moeten worden uiteengezet, bewijzen moeten worden aangegeven en een gespecificeerd verzoek moet worden opgenomen. De verweerder kan een tegenvordering indienen (Widerklage), die een zelfstandige vordering of vordering tot verrekening (Aufrechnungseinrede). Indien de verweerder niet tijdig een verweerschrift indient, kan de eiser verzoeken om een verstekvonnis. Een verweerschrift is niet vereist in een procedure in eerste aanleg voor een arrondissementsrechtbank.

Intrekking/wijziging van processtukken

Pleidooien kunnen te allen tijde worden ingetrokken, op voorwaarde dat afstand wordt gedaan van het wezenlijke recht op de vordering. Indien dit niet gebeurt, moet de verweerder instemmen met de intrekking. Vóór de indiening van het verweerschrift kan een vordering echter worden ingetrokken zonder dat afstand van vorderingen wordt gedaan.

Wijzigingen van memories zijn in het algemeen ontvankelijk. De memorie van eis zelf kan alleen worden gewijzigd met instemming van de wederpartij, nadat zij is betekend, hoewel de rechter de wijziging kan toestaan indien de bevoegdheid daartoe blijft bestaan en er geen gevaar voor grote vertraging bestaat.

Bewijsmateriaal

Bewijs is het belangrijkste middel waarmee partijen hun beweringen over betwiste feiten in een rechtszaak zullen staven. De noodzaak om een vordering te staven wordt vaak de bewijslast genoemd. De bewijslast kan verschillen naar gelang van de aard van de vordering.

Er is weliswaar geen vooraf bepaalde volgorde voor de indiening of de bewijsvoering (zowel mondeling als schriftelijk) tijdens het proces. De bewijsvoering vindt plaats tijdens het proces en de partijen mogen tot aan de sluiting van de mondelinge behandeling bij de rechter in eerste aanleg nieuwe bewijsstukken met betrekking tot het voorwerp van het geschil indienen.

Met name alle bewijsmateriaal dat tijdens het proces wordt overgelegd, wordt door de rechter vrij beoordeeld, wat betekent dat de rechter het bewijsmateriaal na de bewijsverkrijging onderzoekt naar zijn onafhankelijke overtuiging.

Soorten Bewijsmateriaal

De belangrijkste soorten bewijs die in de ACCP worden opgesomd, zijn documenten (Urkunden), getuigenverklaringen (Zeugen), onderzoek van de partijen (Vernehmung der Parteien), adviezen van deskundigen (Sachverständige), en gerechtelijke inspectie (Augenschein). Deze lijst is echter niet uitputtend, en een breed scala van bronnen kan worden toegelaten als bewijs om een bewering te staven.

Documenten

In het algemeen kunnen documenten aan de rechter worden overgelegd als bewijsmateriaal waarnaar de partijen in hun pleidooien en schriftelijke opmerkingen verwijzen. Volgens het Oostenrijkse burgerlijk procesrecht worden documenten ingedeeld in openbare documenten (Öffentliche Urkunden) en privé-documenten (Private Urkunden).

Openbare documenten

Officiële documenten zijn documenten die worden verstrekt door autoriteiten of personen die daartoe officieel zijn aangesteld (notarissen, architecten, raadgevend ingenieurs, enz.), officieel verklaarde documenten en buitenlandse gewaarmerkte (officiële) documenten (artikel 292 van de ACCP). Volgens sectie 310 van de ACCP worden officiële documenten geacht authentiek te zijn.

Privé documenten

Onder particuliere documenten vallen alle andere documenten die niet tot de categorie van officiële documenten behoren, zoals particuliere deskundigenverslagen, adviezen van deskundigen, enz. Er bestaan geen wettelijke regels over de bewijskracht van privé-documenten. Zij zijn veeleer onderworpen aan de vrije beoordeling van het bewijs door de rechter.

Getuigenverklaringen

In de regel wordt bewijs pas in de loop van het proces afgenomen en dus moeten zowel getuigen als partijen voor de rechter een mondelinge verklaring afleggen. Wanneer zij als getuige worden opgeroepen, zijn getuigen verplicht voor de rechter te verschijnen, een verklaring af te leggen en een eed af te leggen. Indien een getuige niet voor het gerecht verschijnt, kan het gerecht de getuige in minachting van het gerecht beschouwen en een sanctie opleggen (Ordnungsstrafe); Een herhaalde overtreding kan leiden tot het opleggen van de aanwezigheidsplicht (zwangsweise Vorführung). Indien de getuige weigert te getuigen, kan de getuigenis worden afgedwongen door middel van een tenuitvoerleggingsprocedure, bijvoorbeeld door middel van boetes of vrijheidsstraffen (artikel 354 van de Oostenrijkse tenuitvoerleggingswet).

Volgens sectie 320 ACCP zijn personen die niet in staat waren het te bewijzen feit waar te nemen of die niet in staat zijn hun waarnemingen te uiten, onbekwaam om te getuigen. Hetzelfde geldt voor priesters, staatsambtenaren en geregistreerde bemiddelaars wat hun respectieve ambtsgeheimen betreft.

Onderzoek van de partijen

Het verhoor van partijen helpt de rechter in het algemeen bij het vaststellen van controversiële feiten in een zaak en kan worden uitgevoerd indien een partij om bewijsverkrijging verzoekt of via een ambtshalve beslissing van de rechter (art. 371 ACCP). Met name de wettelijke bepalingen betreffende de bekwaamheid van getuigen om te getuigen (art. 320 ACCP) en de gronden voor weigering om te getuigen (art. 321 ACCP) zijn ook van toepassing op partijonderzoeken.

Adviezen van deskundigen

Het deskundigenonderzoek is bijzonder belangrijk in geschillen, omdat deskundigen de rechter bijstaan door kennis over ingewikkelde feiten van de zaak te verstrekken die rechters wellicht niet bezitten. Het deskundigenbewijs moet in beginsel voor de rechter worden afgenomen en in de vorm van een schriftelijk verslag worden overgelegd. Schriftelijke verslagen moeten door de deskundige tijdens de mondelinge behandeling worden toegelicht indien de partijen daarom verzoeken (artikel 357 ACCP).

Gerechtelijke inspectie

De rechter kan ambtshalve een bevel tot gerechtelijke inspectie geven (bijvoorbeeld inspectie van een apparaat) om het beweerde feit dat relevant is voor de beslechting van het geschil op te helderen. Gewoonlijk worden de inspectiemaatregelen uitgevoerd door een daartoe aangewezen deskundige, die een schriftelijke expertise opstelt over de resultaten van de inspectie. Alle kosten die nodig zijn om een dergelijke inspectie uit te voeren, komen ten laste van de partij die het feit aanvoert (artikel 368 ACCP).

Productie van documenten

Zoals in het algemene overzicht is aangestipt, bevat het ACCP een procedure waarbij procespartijen kunnen verzoeken om bepaalde documenten als formeel bewijsmateriaal toe te laten. De toelating van bepaalde documenten kan de stellingen in het vooronderzoek versterken en de voortzetting van de terechtzitting rechtvaardigen. Een partij kan op grond van sectie 303 van de ACCP een verzoek indienen bij de rechtbank indien zij van mening is dat de wederpartij in het bezit is van een document dat haar vordering wezenlijk zal beïnvloeden. Volgens sectie 303(2) ACCP moet de aangezochte partij, indien zij het document niet kan overleggen, de inhoud van het document "zo nauwkeurig en volledig mogelijk" beschrijven. Het gerecht zal een verzoek in overweging nemen na overleg met de aangezochte partij.

Indien de rechtbank het verzoek om overlegging van documenten inwilligt, bevat sectie 304 van de ACCP een lijst van redenen op grond waarvan de aangezochte partij strikt moet voldoen, namelijk

• wanneer de partij zelf zich op de gevraagde documenten heeft gebaseerd als onderdeel van haar zaak;
• wanneer er een wettelijke verplichting is om de gevraagde documenten te verstrekken; of
• wanneer het document een wezenlijke rol speelt bij de totstandkoming van een rechtsbetrekking tussen de partijen (bijvoorbeeld een arbitrageovereenkomst).

De rechter kan echter niet bevelen dat een stuk wordt overgelegd indien beide partijen daartegen bezwaar hebben gemaakt (artikel 183, lid 2, ACCP).

Een partij kan nog steeds weigeren de gevraagde documenten over te leggen op verschillende gronden die in sectie 305 ACCP worden opgesomd. Deze omvatten wanneer:

• de documenten hebben betrekking op het privé- en gezinsleven;
• openbaarmaking de aangezochte partij in haar goede naam zou schaden;
• bekendmaking de bekendmakende partij of een derde schade zou berokkenen of in staat van beschuldiging zou stellen;[1]
• openbaarmaking zou inhouden dat een erkende plicht of een zakengeheim zou worden geschonden; of
• indien er andere, even belangrijke redenen zijn die de weigering tot openbaarmaking rechtvaardigen.

Naast verzoeken tussen de procespartijen kunnen ook documenten worden opgevraagd die in het bezit zijn van derden, zoals bepaald in sectie 308 ACCP. Er zijn momenteel geen formele gronden op grond waarvan derden kunnen weigeren de gevraagde documentatie te verstrekken. De rechter zal echter met derden overleggen zoals met elke procespartij.

Verplichting tot het leveren van bewijs

Artikel 178 ACCP voorziet in een verplichting voor de partijen om de feiten naar waarheid en volledig te verstrekken en de nodige bewijzen ter staving van hun beweringen aan te voeren. Ondertussen heeft de rechter, als gevolg van de discretionaire bevoegdheid van de rechtbank, de bevoegdheid om de partijen te bevelen documenten over te leggen onder de hierboven vermelde omstandigheden (zie "Overlegging van documenten"). Voorts kan de rechter de partijen verzoeken in persoon te verschijnen (artikel 183, lid 1, ACCP). De ACCP bevat echter geen regels over de afdwingbaarheid van het bevel om bewijsmateriaal over te leggen, de gevraagde verschijning of de getuigenis. Indien een partij weigert gevolg te geven aan het bevel van de rechter om bewijs over te leggen, moet de rechter haar gedrag in aanmerking nemen bij zijn vrije beoordeling van het bewijs (artikel 307, lid 2, ACCP). Dezelfde regel geldt wanneer een partij weigert te verschijnen of te getuigen (art. 381 ACCP).

Privilege

Onder bepaalde omstandigheden behoudt het Oostenrijks burgerlijk recht een bewijsprivilege voor deelnemers aan een proces. Volgens artikel 321, lid 1, ACCP kan een getuige weigeren een verklaring af te leggen:

• indien de antwoorden de getuige of andere naaste personen in ongenade zouden doen vallen of het gevaar van strafrechtelijke aansprakelijkheid inhouden;
• indien de antwoorden een onmiddellijk geldelijk nadeel zouden berokkenen aan de getuige of andere naaste personen;
• over zaken die onder een door de staat goedgekeurde geheimhoudingsplicht vallen;
• over zaken die onder bedrijfs- en kunstgeheimen vallen; en
• over stemmingskwesties, ingeval deze wettelijk geheim zijn verklaard.

Naast het bovenstaande kent het Oostenrijkse burgerlijk procesrecht nog andere voorrechten op grond waarvan een getuige bijvoorbeeld kan weigeren een verklaring af te leggen:

• • Geheimhouding van de bekentenis (Sectie 320 (2)ACCP);
  • Ambtelijke geheimhouding (Sectie 320 (3)ACCP);
  • Bankgeheim (artikel 38, lid 1, van de Bankwet (Bankwesengesetz)).
  • Gegevensbescherming en gegevensgeheim (artikel 1 van de Wet bescherming persoonsgegevens 2000 (Datenschutzgesetz)).
  • Geheimhouding van telecommunicatie (artikel 93, lid 1, van de telecommunicatiewet van 2003 (Telekommunikationsgesetz)).
  • Postgeheim (artikel 5 van de Postmarktwet (Postmarktgesetz)).
  • De bescherming van journalistieke bronnen (artikel 31, lid 1, van de mediawet (MedienGesetzt)).

• Medisch beroepsgeheim (artikel 54, lid 1, van de Wet op de medische beroepen (Ärztegesetz)).
• Geheimhoudingsplicht van advocaten (artikel 321, lid 1, ACCP, artikel 9, lid 2, van de Advocatenwet) (Rechtsanwaltsordnung)).

Belangrijkste fasen van civiele procedures

Na indiening van een tijdig verweerschrift, zal de preliminaire zitting (Vorbereitende Tagsatzung) vindt gewoonlijk binnen 6-10 weken plaats. Hier zullen de partijen de belangrijkste juridische en feitelijke kwesties bespreken om de verdere procedure te vergemakkelijken. Bovendien kunnen schikkingsmogelijkheden worden besproken. Reeds na de preliminaire zitting kan de rechter een vonnis wijzen en de procedure beëindigen.

Indien de procedure wordt voortgezet, zal er een uitwisseling van conclusies plaatsvinden. Een of meer hoorzittingen zullen dan volgen. De data van deze hoorzittingen worden in het algemeen overeengekomen tijdens de preliminaire zitting.

De duur van procedures in eerste aanleg varieert aanzienlijk. De gemiddelde duur is één jaar, maar kan aanzienlijk langer zijn in complexe geschillen. In het stadium van het hoger beroep worden na ongeveer zes maanden uitspraken gedaan.

Financiering

De proceskosten in Oostenrijk bestaan voornamelijk uit gerechtskosten, honoraria van advocaten en kosten van bewijs. De advocatenkosten zijn, tenzij anders overeengekomen, onderworpen aan de Oostenrijkse wet inzake advocatenkosten (Rechtsanwaltstarifgesetz). Het is gebruikelijk en toegestaan dat advocaten in Oostenrijk werken op basis van een overeengekomen uurtarief. Forfaitaire honoraria zijn niet verboden, maar worden minder vaak gebruikt in gerechtelijke zaken.

Kostenverschuiving

De basisregel in Oostenrijkse civiele geschillen is dat de verliezer de kosten van het geschil betaalt (bekend als het beginsel dat de verliezer betaalt). In het algemeen betekent dit dat alle drie de kosten - gerechtskosten, honoraria van advocaten en kosten van bewijsmateriaal - worden betaald door de verliezer van de procedure, op enkele uitzonderingen na. Indien een partij slechts gedeeltelijk in het gelijk wordt gesteld, worden de kosten evenredig over de partijen verdeeld. De Oostenrijkse wet op de advocatenkosten (Rechtsanwaltstarifgesetz) en de wet op de griffierechten (Gerichtsgebührengesetz) voorspelbaarheid bieden met betrekking tot de kosten die een aspirant-eiser mag verwachten.

Financiering door derden

Er zijn geen specifieke wettelijke regels voor derdenfinanciering in Oostenrijk. Derdenfinanciering is betrekkelijk nieuw in Oostenrijk, maar wordt in de praktijk aanvaard en werd in 2013 door het Oostenrijkse Hooggerechtshof bekrachtigd (6 Ob 224/12b). Derdenfinanciering is beschikbaar voor zowel eisers als verweerders, en er is geen beperking op de soorten geschillen die door derden kunnen worden gefinancierd. Er wordt gebruik van gemaakt in zowel geschillenbeslechting als arbitrage in een verscheidenheid van civiele/commerciële geschillen. Er zijn echter beperkingen wanneer een advocaat optreedt als derde-financier, aangezien het voor advocaten verboden is om alleen op basis van een resultaatafhankelijk honorarium te werken.

Vergoedingen voor onvoorziene uitgaven

Afspraken over resultaatafhankelijke honoraria zijn alleen toegestaan indien zij niet worden berekend als een percentage van het door de rechter toegewezen bedrag (pactum de quota litis). Voorwaardelijke honoraria op grond waarvan de advocaat recht heeft op een bepaald percentage van het door de eiser verkregen bedrag, zijn verboden.

Rechtsbijstand

Rechtsbijstand (Verfahrenshilfe) is beschikbaar in Oostenrijk en wordt toegekend aan partijen die de kosten en honoraria van de rechtszaak niet kunnen betalen en indien de zaak geen kans op slagen heeft. Indien rechtsbijstand wordt toegekend, worden de gerechtskosten kwijtgescholden of zelfs kwijtgescholden en wordt kosteloos een advocaat ter beschikking gesteld.

In de context van burgerlijke en handelszaken is in artikel 63 van de ACCP bepaald dat rechtsbijstand in beginsel niet alleen beschikbaar kan worden gesteld voor natuurlijke personen, maar ook voor rechtspersonen zoals vennootschappen. De voornaamste voorwaarde voor rechtsbijstand aan ondernemingen is dat zowel de verzoekende onderneming als haar individuele "economische deelnemers" niet over de nodige middelen beschikken om het geschil te voeren. Bovendien mag het betrokken geschil niet hopeloos zijn, d.w.z. het moet een zekere kans van slagen hebben.

Het toepassingsgebied van de rechtsbijstand in Oostenrijk kan gedeeltelijk of uitgebreid zijn, maar moet betrekking hebben op een specifieke rechtszaak. Rechtsbijstand kan vrijstelling van betaling van griffierechten inhouden, alsmede dekking van getuigenvergoedingen, vergoedingen voor deskundigen, tolken, vertalers en bijzitters, alsmede contante uitgaven en bijkomende buitengerechtelijke activiteiten. De Oostenrijkse rechtsbijstand voorziet in rechtsbijstand wanneer de aanwezigheid van een advocaat bij een gerechtelijke procedure wettelijk vereist is (bijvoorbeeld bij een geschil met een waarde van meer dan 5.000 euro).

Rechtsbijstandverzekering en ATE-verzekering (After the Event)

Een rechtsbijstandverzekering is in Oostenrijk wijdverbreid beschikbaar en in gebruik, en kan - afhankelijk van de individuele verzekeringspolis - een breed scala van kosten dekken die uit gerechtelijke procedures voortvloeien, met inbegrip van de kosten van de partij en de mogelijke aansprakelijkheid voor de kosten van de tegenpartij. De maximale dekking en de toepasselijkheid op bepaalde soorten geschillen kunnen echter beperkt zijn, en de verzekering moet bovendien worden geregeld vóórdat de schadeveroorzakende gebeurtenis zich voordoet.

Verzekering na een schadegeval staat in Oostenrijk nog in de kinderschoenen. Tot dusverre is bekend dat deze slechts in een klein aantal geschillen door buitenlandse verzekeraars is aangeboden.

Bevoegdheden en taken van de rechtbanken

Zoals hierboven vermeld, maakt Oostenrijk gebruik van een inquisitoir rechtsstelsel, dat berust op door de rechter geleide processen. Op grondwettelijk niveau zijn rechters onafhankelijk (unabhängig) (Artikel 87 van de federale grondwet (Bundes-Verfassungsgesetz, B-VG)) en kan niet uit zijn ambt worden ontzet of overgeplaatst (unabsetzbar und unversetzbar) (Artikel 88 BV-G).

De rechter oordeelt en bepaalt de geschillen die aan de rechter zijn voorgelegd op basis van het bewijsmateriaal en de aangevoerde argumenten en gaat niet in op kwesties die niet door de partijen zijn voorgelegd. De rechters hebben de leiding van de zaak in handen en om ervoor te zorgen dat het proces naar behoren verloopt, gelasten zij de partijen om volgens het tijdschema van de rechter conclusies in te dienen en bewijsmateriaal over te leggen. Bovendien kan de rechter op verzoek van een partij voorlopige maatregelen treffen, de aanwezigheid van eenieder op het proces afdwingen en sancties opleggen om gehoorzaamheid aan zijn vonnissen en bevelen af te dwingen. De rechter kan vragen stellen aan raadslieden of getuigen (artikel 182, lid 1, ACCP) en beslissen om elk soort bewijs te verzamelen waarvan hij of zij verwacht dat het zal bijdragen tot de waarheidsgetrouwe vaststelling van de feiten. Om het verloop van de procedure te documenteren, moet de rechter een proces-verbaal opstellen (artikelen 207-217 ACCP).

Vonnissen en rechtsmiddelen

In het Oostenrijkse recht geeft een rechterlijke instantie die privaatrechtelijke zaken behandelt, een rechterlijke beslissing af die vonnis of beschikking wordt genoemd.

Een rechter kan een of meer van de volgende rechtsmiddelen aan een procespartij toewijzen:

• Specifieke prestaties is een vorm van rechtsmiddel waarbij een rechter een partij gelast na te komen wat tussen de partijen contractueel is overeengekomen. Specifieke nakoming kan alleen worden gelast indien nakoming niet onmogelijk is. Dit hangt grotendeels af van de aard en het doel van de transactie. Met name wanneer de schuldenaar weigert te presteren, kan de schuldeiser door de rechter worden gemachtigd om de prestatie op kosten van de schuldenaar door de derde te laten verrichten.
• A permanent bevel is een definitieve beslissing van de rechter waarbij een persoon of entiteit wordt verplicht zich permanent te onthouden van bepaalde activiteiten of bepaalde maatregelen te nemen totdat deze zijn voltooid. Permanente bevelen worden door de rechter meestal gegeven in geschillen over intellectuele eigendom, mededinging en mediarecht om een partij te dwingen een inbreuk op een recht te staken.
• Oprichting/wijziging van rechtsstatus is een beslissing die de rechtspositie van een entiteit in het leven roept of wijzigt. Het meest relevant in de huidige context is artikel 133 van het Oostenrijkse Wetboek van Koophandel (Unternehmensgesetzbuch(UGB) bepaalt dat de ontbinding van een vennootschap bij rechterlijke uitspraak kan worden uitgesproken op vordering van een aandeelhouder.
• Verklarende maatregelen is een uitspraak van de rechter waarbij de rechten van partijen worden vastgesteld zonder dat een specifieke handeling wordt gelast of een geldelijke schadevergoeding wordt toegekend. Volgens sectie 228 van de ACCP zal een rechter alleen een declaratoire uitspraak doen over het al dan niet bestaan van een recht, een rechtsbetrekking, de erkenning/niet-erkenning van de authenticiteit van een document, indien een partij daarbij een juridisch belang heeft.
• Schades zijn een rechtsmiddel dat wordt toegekend om een partij te vergoeden voor een verlies dat zij heeft geleden als gevolg van een omstandigheid waarvoor de andere partij verantwoordelijk is. Een verplichting tot betaling van schadevergoeding kan onder meer voortvloeien uit een tussen partijen bestaande overeenkomst, precontractuele onderhandelingen, of aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad of risicoaansprakelijkheid. De rechter kan de aansprakelijke partij bovendien veroordelen tot betaling van rente tegen een wettelijke rentevoet die is vastgesteld in § 1000, lid 1, van het Oostenrijks burgerlijk wetboek (Allgemeines bürgerliches Gesetzbuch, ABGB) of in sectie 456 UGB.

[1] C.f. de 5^de Amendement van de U.S. Consitutie.