Rozwiązywanie sporów Niemcy 2025

Postępowanie sądowe

System sądowy

Jaka jest struktura systemu sądownictwa cywilnego?

Sądy powszechne zarządzają postępowaniami sądowymi w sprawach cywilnych w Niemczech. Wszystkie sądy powszechne znajdują się na szczeblu krajowym. Wyjątkiem od tej ogólnej zasady jest Federalny Trybunał Sprawiedliwości jako sąd najwyższy (BGH). Ustawa o ustroju sądów (GVG) reguluje pracę sądów powszechnych. Struktura organizacyjna nie różni się znacznie w zależności od kraju związkowego: istnieją sądy lokalne, sądy regionalne i wyższe sądy regionalne. Jednak w Bawarii istnieje również Najwyższy Sąd Krajowy Bawarii, który został przywrócony w 2018 r. po rozwiązaniu w 2006 r. W sprawach cywilnych przywrócony Najwyższy Sąd Krajowy Bawarii jest właściwy do rozstrzygania odwołań w kwestiach prawnych i odwołań typu "leap-frog" oraz spraw, które w innych krajach związkowych podlegałyby jurysdykcji wyższych sądów regionalnych.

Obecnie w Niemczech istnieje

• ponad 600 sądów lokalnych, które mają jurysdykcję w zakresie drobnych roszczeń o wartości mniejszej lub równej 5.000 euro. Zgodnie z sekcją 23 GVG, sądy lokalne są właściwe w sprawach roszczeń cywilnych wynikających z najmu nieruchomości mieszkalnej lub dotyczących istnienia takiego najmu, sporów dotyczących szkód wyrządzonych przez dziką zwierzynę oraz roszczeń wynikających z umowy dożywocia, dożywocia lub opróżnienia lokalu związanego z przeniesieniem posiadania gruntu. Postępowania w sądach rejonowych prowadzone są przez jednego sędziego;
• 116 sądów okręgowych (po rozdzieleniu Sądu Okręgowego w Berlinie na dwa niezależne sądy w 2024 r.), które mają jurysdykcję nad wszystkimi sporami cywilnymi, które nie są przypisane do sądów lokalnych. Na przykład, jeśli kwota sporu przekracza 5000 euro. Ponadto sądy regionalne mają wyłączną jurysdykcję, niezależnie od wartości przedmiotu sporu, w odniesieniu do: roszczeń wniesionych przeciwko organom podatkowym na podstawie prawa o służbie cywilnej; roszczeń wniesionych przeciwko sędziom i urzędnikom służby cywilnej za przekroczenie ich uprawnień służbowych; roszczeń opartych na fałszywych, wprowadzających w błąd lub pominiętych informacjach o publicznym rynku kapitałowym; sporów dotyczących praw klienta do zamówienia; oraz roszczeń wynikających z ustawy o stabilizacji i restrukturyzacji przedsiębiorstw. Sądy regionalne mają również jurysdykcję odwoławczą od decyzji sądów lokalnych. Jeżeli prawo procesowe nie przewiduje podejmowania decyzji przez sędziego orzekającego jednoosobowo, wydziały cywilne sądów okręgowych składają się z trzech członków, w tym sędziego przewodniczącego;
• 24 wyższe sądy okręgowe, które są właściwe do rozstrzygania sporów wynikających z postępowania arbitrażowego (art. 1062 kodeksu postępowania cywilnego (ZPO)) oraz sporów związanych z prawem rynków kapitałowych. Wyższe sądy regionalne są również właściwe w sprawach cywilnych do rozpatrywania i orzekania w sprawach odwołań od orzeczeń sądów lokalnych w sprawach rozstrzyganych przez sądy rodzinne oraz odwołań od orzeczeń sądów regionalnych.
• Federalny Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Karlsruhe. W sprawach cywilnych Federalny Trybunał Sprawiedliwości jest właściwy do rozpatrywania i orzekania w przedmiocie środków odwoławczych dotyczących wyłącznie kwestii prawnych, natychmiastowego odwołania dotyczącego wyłącznie kwestii prawnych w miejsce odwołania dotyczącego faktów i prawa, zażalenia dotyczącego wyłącznie kwestii prawnych i natychmiastowego zażalenia dotyczącego wyłącznie kwestii prawnych w miejsce zażalenia. Składy orzekające Federalnego Trybunału Sprawiedliwości wydają orzeczenia w składzie pięciu członków, w tym sędziego przewodniczącego.

Ponadto w wyższych sądach okręgowych utworzono specjalne wydziały cywilne, koncentrujące się na różnych przedmiotach, takich jak bankowość i transakcje finansowe, stosunki ubezpieczeniowe, niewypłacalność, media oraz umowy budowlane i inżynieryjne. W Federalnym Trybunale Sprawiedliwości sprawy cywilne są również rozdzielane między panele według dziedzin prawa, takich jak prawo spółek, prawo umów ubezpieczeniowych, prawo nieruchomości, prawo deliktów, odpowiedzialność za produkt, odpowiedzialność medyczna, prawo budowlane i architektoniczne, prawo sprzedaży towarów, prawo własności i najmu, prawo upadłościowe, prawo patentowe itp.

W 2024 roku niemiecki parlament zatwierdził ustawę o wzmocnieniu Niemiec jako miejsca jurysdykcji, która wejdzie w życie 1 kwietnia 2025 roku. Nowe prawo zezwala niemieckim krajom związkowym na ustanowienie wyspecjalizowanych sądów w sprawach gospodarczych w formie sądów gospodarczych i izb gospodarczych w ramach wyższych sądów regionalnych. Strony sporu mogą zgodzić się na rozstrzygnięcie sprawy pod jurysdykcją takiego sądu gospodarczego, jeżeli kwota sporu cywilnego wynosi co najmniej 500 000 euro. Jedną z głównych cech takich sądów i izb jest to, że postępowanie powinno być prowadzone w języku angielskim.

W Niemczech utworzono już kilka międzynarodowych izb handlowych na poziomie sądów regionalnych:

• Izba Międzynarodowych Sporów Handlowych Sądu Okręgowego we Frankfurcie;
• Izba Międzynarodowych Sporów Handlowych Sądu Okręgowego w Hamburgu;
• Sąd Gospodarczy w Stuttgarcie (Wydział Sądu Okręgowego w Stuttgarcie); oraz
• Sąd Gospodarczy w Mannheim (Wydział Sądu Krajowego w Mannheim).

Ustawa została ogłoszona - 23 maja 2025 r.

Sędziowie i ławnicy

Jaka jest rola sędziego i ławy przysięgłych w postępowaniu cywilnym?

Zgodnie z niemiecką ustawą o sądownictwie DRiG kwalifikacje do sprawowania urzędu sędziego nabywa każdy, kto ukończy studia prawnicze na uniwersytecie, zdając pierwszy egzamin państwowy i ukończy późniejszy okres szkolenia przygotowawczego; pierwszy egzamin państwowy składa się z egzaminu uniwersyteckiego obejmującego obszary specjalizacji i egzaminu państwowego obejmującego przedmioty obowiązkowe.

Sędzia kontroluje przebieg postępowania cywilnego. Na przykład:

• zgodnie z § 136 ZPO sędzia otwiera rozprawy i kieruje ich przebiegiem. Sędzia udziela głosu i może odmówić udzielenia głosu osobom, które nie stosują się do jego poleceń;
• zgodnie z sekcją 286 ZPO, sąd powinien zdecydować, według własnego uznania i przekonania oraz biorąc pod uwagę całą treść przesłuchań i wyniki uzyskane w wyniku postępowania dowodowego, czy zarzut co do faktu jest prawdziwy czy fałszywy. Wyrok zawiera uzasadnienie wyroku skazującego sędziów;
• zgodnie z sekcją 278a ZPO, sąd może zasugerować stronom przeprowadzenie mediacji lub innych alternatywnych procedur rozwiązywania konfliktów; oraz
• zgodnie z księgą 2 tytuł 7 ZPO, sąd może przesłuchiwać świadków.

Ustawa została ogłoszona - 23 maja 2025 r.

 

Kwestie przedawnienia

Jakie są terminy wnoszenia roszczeń cywilnych?

Stosowanie przedawnienia w prawie niemieckim jest kwestią prawa materialnego. Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w § 195 niemieckiego kodeksu cywilnego (BGB), standardowy termin przedawnienia wynosi trzy lata.

Jednakże roszczenia o przeniesienie własności gruntu oraz o ustanowienie, przeniesienie lub unieważnienie prawa do działki lub o zmianę przedmiotu takiego prawa oraz roszczenia o świadczenie wzajemne przedawniają się po 10 latach.

Ponadto kilka rodzajów roszczeń podlega 30-letniemu okresowi przedawnienia. Należą do nich roszczenia odszkodowawcze oparte na umyślnym uszkodzeniu życia, roszczenia, które zostały ostatecznie i wiążąco ustalone, roszczenia wynikające z wykonalnych ugód lub wykonalnych dokumentów, roszczenia, które stały się wykonalne po uznaniu w postępowaniu upadłościowym itp.

Bieg terminu przedawnienia może ulec zawieszeniu, jeżeli pomiędzy dłużnikiem a wierzycielem toczą się negocjacje dotyczące roszczenia lub okoliczności stanowiących podstawę roszczenia do czasu, gdy jedna ze stron odmówi kontynuowania rozmów. Roszczenie przedawnia się najwcześniej trzy miesiące po zakończeniu zawieszenia. Bieg terminu przedawnienia może zostać zawieszony ze względu na postępowanie sądowe, o którym mowa w § 204 BGB. Strony mogą uzgodnić przedłużenie okresu przedawnienia, ale nie może ono przekroczyć 30 lat.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Zachowanie przed wytoczeniem powództwa

Czy istnieją jakieś względy przed podjęciem działań, które strony powinny wziąć pod uwagę?

Prawo niemieckie nie wymaga przedprocesowego ujawniania informacji lub dowodów. Niemniej jednak strony mogą uzgodnić kroki przedprocesowe przed wszczęciem postępowania, takie jak mediacja lub postępowanie pojednawcze, i wdrożyć je w umowie jako wielopoziomową klauzulę rozstrzygania sporów. Zasadniczo powód powinien skontaktować się z pozwanym przed wniesieniem pozwu; w przeciwnym razie, zgodnie z art. 93 ZPO, jeżeli pozwany nie dał powodu do wszczęcia postępowania, powód ponosi koszty postępowania, jeżeli pozwany niezwłocznie uzna roszczenie.

Ustawa weszła w życie - 23 maja 2025 r.

Wszczęcie postępowania

Jak wszczyna się postępowanie cywilne? W jaki sposób i kiedy strony postępowania są powiadamiane o jego wszczęciu? Czy sądy są w stanie obsłużyć swoje sprawy? Czy sądy pobierają opłaty za wszczęcie postępowania lub wniesienie pozwu?

Postępowanie sądowe wszczyna się poprzez wniesienie pozwu do sądu. Pozew musi zawierać oznaczenie stron i sądu, dokładne informacje na temat przedmiotu sporu, podstawy złożenia pozwu oraz precyzyjnie określony wniosek. Dodatkowo, pozew powinien zawierać informacje o wcześniejszych próbach alternatywnego rozwiązywania sporów (jeśli takie były podejmowane), a także wskazywać, czy istnieją jakiekolwiek powody uniemożliwiające przeprowadzenie takiego postępowania. W pozwie należy wskazać, czy istnieją powody uniemożliwiające rozstrzygnięcie sprawy przez sędziego w składzie jednoosobowym. Od 1 stycznia 2022 r. prawnicy i organy publiczne są zobowiązani do składania wniosków wyłącznie w formie dokumentów elektronicznych, chyba że nie jest to możliwe z przyczyn technicznych, zgodnie z art. 130d ZPO.

Jednocześnie z wniesieniem pozwu powód musi uiścić opłatę sądową zgodnie z przepisami niemieckiej ustawy o opłatach sądowych.

W odniesieniu do doręczania dokumentów w Unii Europejskiej zastosowanie ma rozporządzenie (UE) 2020/1784 w sprawie doręczania w państwach członkowskich sądowych i pozasądowych dokumentów w sprawach cywilnych i handlowych. W przypadku doręczania dokumentów stronom z krajów spoza UE zastosowanie mogą mieć postanowienia Konwencji Haskiej z dnia 1 marca 1954 r. o postępowaniu cywilnym, Konwencji Haskiej z dnia 15 listopada 1965 r. o doręczeniach lub jednego z ratyfikowanych przez Niemcy traktatów dwustronnych.

Data wejścia w życie ustawy - 23 maja 2025 r.

Harmonogram

Jaka jest typowa procedura i harmonogram dla roszczeń cywilnych?

Nie ma jednolitego harmonogramu dla postępowań cywilnych w ramach ZPO. Czas trwania każdej sprawy zależy od toczącej się sprawy, złożoności i kwoty sporu. Niemniej jednak sąd powinien rozstrzygnąć spór szybko i bez zbędnej zwłoki.

Niektóre przepisy ZPO zawierają obowiązkowy harmonogram:

• Zgodnie z sekcją 274 (3) ZPO, od momentu doręczenia pozwu do dnia rozprawy musi upłynąć okres co najmniej dwóch tygodni (czas na stawienie się). Jeżeli dokumenty powinny zostać doręczone za granicę, przewodniczący składu sędziowskiego określa czas na stawienie się na rozprawę, wyznaczając jej termin.
• Zgodnie z sekcją 277 (3) ZPO termin na złożenie pisemnej odpowiedzi na pozew wynosi co najmniej dwa tygodnie. Sąd może przedłużyć ten termin według własnego uznania.
• Zgodnie z sekcją 315 (2) ZPO, orzeczenie wydane na rozprawie, na której postępowanie sądowe zostało uznane za zakończone, powinno zostać przekazane w formie pełnego dokumentu do sekretariatu sądu przed upływem trzech tygodni, liczonych od daty wydania orzeczenia.

Zasadniczo sędzia otwiera rozprawy ustne podsumowaniem stanowisk stron, omawiając ze stronami możliwości polubownego rozwiązania sporu. Jeśli polubowne rozwiązanie sporu okaże się bezowocne, sędzia przeprowadzi rozprawę sądową, koncentrując się głównie na kluczowych kwestiach sprawy. Sędzia wyda wyrok, jeśli nie ma potrzeby badania nowych dowodów i kwestii. Wyrok zostanie ogłoszony na rozprawie, na której postępowanie sądowe zostanie uznane za zakończone lub na rozprawie, która zostanie zorganizowana niezwłocznie. Wyrok może zostać ogłoszony później niż trzy tygodnie po ostatniej rozprawie tylko z ważnego powodu wynikającego z zakresu lub złożoności sporu.

Średni czas trwania postępowania cywilnego w sądach okręgowych w pierwszej instancji wynosi około 13 miesięcy. Dla porównania, średni czas trwania postępowania cywilnego w sądach okręgowych jako drugiej instancji wynosi około 22 miesięcy, a w wyższych sądach okręgowych jako drugiej instancji - do 27 miesięcy.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Podważanie właściwości sądu

Czy strony mogą kwestionować właściwość sądu? Jeśli tak, to w jaki sposób? Czy strony mogą wnosić o wydanie postanowienia o niewłaściwości sądu, a jeśli tak, to w jakich okolicznościach?

Strona, która zakłada, że sąd nie jest właściwy do rozpoznania sporu, powinna jak najszybciej zgłosić zarzut braku jurysdykcji sądu przed złożeniem wniosków co do istoty sporu. Alternatywnie, jeżeli strona nie podniesie takiego zarzutu, właściwość sądu zostanie domniemana z faktu, że pozwany wystąpi w ustnym sporze co do istoty sprawy i nie zgłosi sprzeciwu wobec braku jurysdykcji sądu zgodnie z sekcją 39 ZPO.

Ponadto, jeśli sąd stwierdzi, że inny sąd jest właściwy do rozpoznania sporu, sąd, do którego pozew został pierwotnie wniesiony, stwierdzi, na odpowiedni wniosek powoda, że nie jest właściwy i przekaże spór prawny do właściwego sądu.

Historycznie rzecz biorąc, w Niemczech uzyskanie anti-suit injunction jest raczej niemożliwe. Niemniej jednak kilka lat temu tzw. anti-anti-suit injunction został potwierdzony przez Wyższy Sąd Okręgowy w Monachium (OLG München) w decyzji z dnia 12 grudnia 2019 r. nr 6 U 5042/19, aby zablokować wszelkie działania strony przed dochodzeniem anti-suit injunction w innej jurysdykcji.

Prawo zostało ogłoszone - 23 maja 2025 r.

Zarządzanie sprawą

Czy strony mogą kontrolować procedurę i harmonogram? Czy mogą przedłużać terminy?

Zgodnie z prawem niemieckim strony nie mają możliwości kontrolowania i ustalania zasad proceduralnych i harmonogramu w postępowaniu cywilnym. Strony mogą jednak wnioskować o przedłużenie terminów na złożenie dokumentów i odroczenie rozpraw w razie potrzeby. Zasadniczo sąd udziela zgody na takie przedłużenie lub odroczenie, ale rzadko, nie więcej niż raz.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Dowody - dokumenty

Czy istnieje obowiązek przechowywania dokumentów i innych dowodów do czasu rozprawy? Czy strony muszą udostępniać istotne dokumenty (w tym te nieprzydatne dla ich sprawy)?

Zgodnie z ogólną zasadą każda ze stron musi przedstawić dowody na poparcie swojego stanowiska w sprawie. Sąd może jednak nakazać jednej ze stron lub osobie trzeciej przedstawienie zapisów lub dokumentów, a także wszelkich innych materiałów, które są w jego posiadaniu i do których jedna ze stron się odniosła. Sąd może wyznaczyć termin w tym zakresie i może zarządzić, że dokumenty lub zapisy pozostaną w rejestrze sądowym przez pewien okres określony przez sąd zgodnie z sekcją 142 ZPO. W tym samym duchu sąd może nakazać stronom sporu przedstawienie akt będących w ich posiadaniu w zakresie, w jakim składają się one z dokumentów dotyczących rozprawy w sprawie i decyzji sądu zgodnie z sekcją 143 ZPO.

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Dowody - przywilej

Czy jakieś dokumenty są uprzywilejowane? Czy porady prawnika wewnętrznego (lokalnego lub zagranicznego) również byłyby uprzywilejowane?

Ponieważ nie ma obowiązku przedstawiania dokumentów, przywilej dokumentów nie istnieje jako pojęcie w prawie niemieckim. Jednakże, zgodnie z sekcją 383 (1) ZPO, prawnicy, którzy działają jako doradcy, mogą odmówić składania zeznań w charakterze świadka w odniesieniu do poufnych informacji swoich klientów. Taki przywilej zeznawania ma również zastosowanie do prawników wewnętrznych w postępowaniu cywilnym. Zagraniczni prawnicy przyjęci do niemieckiej palestry są uznawani w kwestiach związanych z przywilejami.

Prawo zostało ogłoszone - 23 maja 2025 r.

Dowody - postępowanie przygotowawcze

Czy strony wymieniają się pisemnymi zeznaniami świadków i biegłych przed rozprawą?

Nie.

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Dowody - rozprawa

W jaki sposób dowody są przedstawiane na rozprawie? Czy świadkowie i biegli składają zeznania ustne?

Dowody przeprowadza się przed sądem rozpatrującym sprawę. Co do zasady sąd wyznacza postanowieniem termin, w którym strony powinny przedstawić dowody. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego terminu, dowód może zostać wykorzystany jedynie wówczas, gdy sąd według własnego uznania uzna, że jego przeprowadzenie nie spowoduje zwłoki w postępowaniu. Istnieje kilka sposobów przedstawienia dowodów: biegły, akta i dokumenty, przesłuchanie strony, świadka oraz oględziny.

W celu dopuszczenia dowodu sąd zasadniczo oceni pewne kwestie w tym zakresie:

• fakty powszechnie znane nie muszą być potwierdzone dowodami;
• znaczenie dowodu dla konkretnego sporu;
• fakty, które można udowodnić za pomocą dowodów, są sporne między stronami; oraz
• konieczność dowodów jest argumentowana z wystarczającą pewnością (niemieckie sądy mają tendencję do zakazywania "wypraw wędkarskich").

Zazwyczaj świadkowie powinni być przesłuchiwani ustnie. Dowód z przesłuchania świadków powinien być przeprowadzony poprzez wymienienie świadków i wskazanie faktów, co do których świadkowie są przesłuchiwani. Sędzia przeprowadza przesłuchanie świadków. Zasady dotyczące zeznań świadków stosuje się odpowiednio do zeznań biegłych. Sąd rozpoznający sprawę dokonuje wyboru biegłych i określa ich liczbę. Może ograniczyć się do wyznaczenia jednego biegłego. Może również powołać innych biegłych w celu zastąpienia pierwszego biegłego. W większości przypadków biegły sporządza pisemną opinię, a sąd wyznacza biegłemu termin na złożenie podpisanej opinii. Biegły otrzymuje wynagrodzenie zgodnie z ustawą o wynagrodzeniach i rekompensatach dla sędziów.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Tymczasowe środki odwoławcze

Jakie tymczasowe środki prawne są dostępne?

Zgodnie z przepisami ZPO dostępne są dwie główne opcje środków tymczasowych: roszczenie o zajęcie i wstępny nakaz sądowy.

Zajęcie

Zajęcie jest środkiem zaradczym mającym na celu zabezpieczenie przymusowej egzekucji z ruchomości lub nieruchomości w odniesieniu do roszczenia pieniężnego lub roszczenia, które może przekształcić się w roszczenie pieniężne. Zajęcie jest dostępnym środkiem zaradczym wszędzie tam, gdzie istnieje uzasadniona obawa, że bez nakazu zajęcia przedsądowego wykonanie orzeczenia byłoby udaremnione lub znacznie utrudnione. Decyzja dotycząca wniosku o zajęcie zostanie wydana jako prawomocny wyrok, jeśli sprawa zostanie rozpatrzona na rozprawie, a we wszystkich innych przypadkach na mocy postanowienia sądu. Pozwany może wnieść sprzeciw od postanowienia sądu nakazującego zajęcie. W sprzeciwie strona wnosząca sprzeciw musi wykazać podstawy, które dowodzą, że zajęcie powinno zostać uchylone. Sąd z urzędu wyznaczy rozprawę w celu złożenia ustnych wyjaśnień. Wniesienie sprzeciwu nie wstrzymuje wykonania zajęcia.

Wstępne nakazy sądowe

Tymczasem wstępne nakazy sądowe dotyczące przedmiotu sporu są dostępnym środkiem zaradczym, biorąc pod uwagę obawę, że zmiana status quo może udaremnić realizację prawa przysługującego stronie lub znacznie utrudnić jego realizację. Nakaz może polegać na czasowym pozbawieniu własności (sekwestracja), a także na zobowiązaniu przeciwnika do podjęcia działań lub zakazaniu im, w szczególności poprzez zakazanie mu sprzedaży, obciążania lub zastawiania działki nieruchomości, zarejestrowanego statku lub statku w budowie. Sąd określa według własnego uznania, jakie nakazy są wymagane do osiągnięcia zamierzonego celu.

Ponadto w państwach członkowskich UE strony mogą korzystać z europejskiego nakazu zabezpieczenia na rachunku bankowym jako tymczasowego środka zaradczego w celu zamrożenia środków na rachunku bankowym dłużnika w innym państwie członkowskim UE zgodnie z rozporządzeniem (UE) 655/2014 z dnia 15 maja 2014 r.

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Środki zaradcze

Jakie środki ochrony prawnej są dostępne?

Zgodnie z prawem niemieckim dostępne są następujące rodzaje materialnych środków ochrony prawnej:

• roszczenie o konkretne wykonanie zobowiązania;
• roszczenie o odszkodowanie;
• roszczenie o bezpodstawne wzbogacenie;
• roszczenie windykacyjne; oraz
• odstąpienie od umowy itp.

Prawo niemieckie nie uznaje pojęcia odszkodowania karnego.

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Ugoda

Czy istnieją jakieś zasady regulujące proces ugody? Czy strony mogą zachować poufność rozmów ugodowych przed sądem?

Jako punkt wyjścia, zgodnie z sekcją 278 ZPO, we wszystkich okolicznościach postępowania sąd powinien działać w celu polubownego rozwiązania sporu prawnego między stronami. W tym celu rozprawa powinna być poprzedzona posiedzeniem pojednawczym, chyba że podjęto już wysiłki w celu osiągnięcia porozumienia przed alternatywnym podmiotem rozstrzygającym spory lub posiedzenie pojednawcze w oczywisty sposób nie daje żadnych perspektyw powodzenia. Podczas posiedzenia pojednawczego sąd powinien omówić ze stronami okoliczności i fakty, a także dotychczasowy stan sporu, oceniając wszystkie okoliczności bez żadnych ograniczeń i zadając pytania w razie potrzeby.

Strony mogą również rozstrzygnąć sprawę przed sądem, składając pisemną propozycję. Sąd wyda odpowiednie postanowienie stwierdzające zawarcie ugody.

Ponadto sąd może zasugerować stronom przeprowadzenie mediacji lub innych alternatywnych procedur rozwiązywania sporów. Jeżeli strony zdecydowały się na mediację lub inne alternatywne procedury rozwiązywania sporów, sąd zarządza zawieszenie postępowania.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Egzekucja

Jakie środki egzekucji są dostępne?

Istnieją różne wymogi dotyczące wykonania orzeczenia na mocy ZPO. Po pierwsze, przymusowa egzekucja może być prowadzona na podstawie orzeczeń, które stały się prawomocne lub które zostały uznane za tymczasowo wykonalne. Wykonanie orzeczenia pieniężnego wymaga uzyskania zaświadczenia o wykonalności zgodnie z sekcją 724 ZPO.

Wyznaczony przez sąd komornik zapewnia szybkie, pełne i efektywne kosztowo odzyskanie roszczeń pieniężnych. Ponadto wyroki deklaratoryjne nie mogą być egzekwowane na mocy ZPO.

Jeśli wierzyciel chce wyegzekwować dług obejmujący majątek ruchomy, komornik może zająć i sprzedać majątek ruchomy dłużnika i przekazać pieniądze wierzycielowi. Tymczasem egzekucja z nieruchomości (np. nieruchomości) jest realizowana poprzez wpis hipoteki zabezpieczającej wierzytelność, licytację przymusową i zarząd komisaryczny. Pierwszym krokiem będzie złożenie wniosku do biura ksiąg wieczystych, w którym znajduje się nieruchomość dłużnika, o wpis hipoteki przymusowej na rzecz wierzyciela w księdze wieczystej. Wierzyciel może powołać się na scenariusz wymuszonej sprzedaży po wpisaniu hipoteki przymusowej do księgi wieczystej. Ponadto, gdy działania egzekucyjne nie prowadzą do żadnych rezultatów, wierzyciel może wszcząć postępowanie upadłościowe przeciwko dłużnikowi.

Zazwyczaj postępowania egzekucyjne w Niemczech są prowadzone szybko, a koszty egzekucji nie są wysokie.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

 

Dostęp publiczny

Czy rozprawy sądowe odbywają się publicznie? Czy dokumenty sądowe są publicznie dostępne? Czy istnieją okoliczności, w których rozprawy mogą odbywać się z wyłączeniem jawności? Czy istnieje mechanizm ochrony dokumentów ujawnionych w ramach postępowania sądowego?

Rozprawy sądowe w Niemczech są otwarte dla publiczności. Zgodnie z art. 169 ustawy o ustroju sądów, rozprawy przed sądem orzekającym, w tym ogłaszanie wyroków i orzeczeń, są jawne. Nagrania audio i telewizyjne lub radiowe przeznaczone do publicznej prezentacji lub publikacji ich treści są niedopuszczalne. Sąd może zezwolić na transmisję dźwięku do miejsca pracy osób relacjonujących dla prasy, radia, telewizji lub innych mediów. Transmisje audio mogą być zakazane w celu ochrony uzasadnionych interesów stron lub osób trzecich lub w celu zapewnienia prawidłowego przebiegu postępowania.

Niemniej jednak postępowania, dyskusje i przesłuchania w sprawach rodzinnych i niespornych nie są podawane do wiadomości publicznej. Sąd może dopuścić publiczność, ale nie wbrew woli uczestnika.

Ponadto, zgodnie z art. 19 ustawy o ochronie tajemnicy handlowej, sąd może ograniczyć dostęp, w całości lub w części, do określonej liczby wiarygodnych osób, w celu ochrony tajemnicy handlowej do dokumentów złożonych lub przedstawionych przez strony lub osoby trzecie, które mogą zawierać tajemnicę handlową, lub do rozprawy, na której tajemnica handlowa mogłaby zostać ujawniona, oraz do nagrania lub protokołu rozprawy.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Koszty

Czy sąd jest uprawniony do zasądzenia kosztów? Czy istnieją jakieś kroki, które strona może podjąć w celu ochrony swojego stanowiska w sprawie kosztów zarówno przed wszczęciem postępowania, jak i w trakcie jego trwania?

W niemieckim postępowaniu cywilnym występują dwa rodzaje kosztów: opłaty sądowe i koszty zastępstwa procesowego. Koszty sądowe regulowane są przez przepisy niemieckiej ustawy o kosztach sądowych, natomiast koszty zastępstwa procesowego regulowane są przez przepisy ustawy o wynagrodzeniu adwokatów (RVG).

Prawo niemieckie przyjmuje doktrynę "koszty następują po zdarzeniu", co oznacza, że strona przegrywająca musi pokryć koszty postępowania. W sprawach, w których każda ze stron wygrała część swojego roszczenia, koszty zostaną podzielone proporcjonalnie. Sąd może nałożyć całość kosztów postępowania na jedną ze stron, jeśli kwota, której domagała się druga strona, była stosunkowo niewielka lub spowodowała tylko nieznacznie wyższe koszty. Ponadto koszty nieuwzględnionej apelacji pokrywa strona, która wniosła apelację.

Co do zasady, powodowie z państw członkowskich UE lub państw EOG nie powinni składać zabezpieczenia kosztów postępowania. O ile wielostronne lub dwustronne traktaty międzynarodowe nie stanowią inaczej, sąd wyda nakaz zabezpieczenia kosztów w sprawach, w których powód ma miejsce zamieszkania poza państwami członkowskimi UE lub państwami EOG. Sąd oceni wysokość zabezpieczenia według własnego uznania. W tym kontekście koszty, które przypadną pozwanemu w przypadku wniesienia powództwa wzajemnego, nie będą brane pod uwagę. Wreszcie, sąd powinien określić termin, w którym zabezpieczenie musi zostać złożone. Sąd może cofnąć powództwo, jeżeli zabezpieczenie nie zostanie złożone w terminie.

Na przykład w decyzji X ZR 54/19 z dnia 1 marca 2021 r. BGH wyraził stanowisko, że brytyjscy powodowie powinni również złożyć zabezpieczenie kosztów w niemieckim postępowaniu na podstawie art. 110 ZPO w sporach po Brexicie.

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Ustalenia dotyczące finansowania

Czy strony mogą zawierać umowy typu "no win, no fee" lub inne rodzaje umów między prawnikami a ich klientami dotyczących opłat warunkowych? Czy strony mogą wszcząć postępowanie z wykorzystaniem finansowania przez osobę trzecią? Jeśli tak, to czy osoba trzecia może wziąć udział we wpływach z roszczenia? Czy strona postępowania sądowego może dzielić swoje ryzyko z osobą trzecią?

Opłaty warunkowe są generalnie zakazane w Niemczech. Niemniej jednak, w 2006 r. niemiecki Federalny Trybunał Konstytucyjny orzekł, że taki zakaz pobierania opłat warunkowych jest niezgodny z wolnością wykonywania zawodu, a w konsekwencji niezgodny z konstytucją. W reakcji na to orzeczenie zmieniono § 49 ust. 2 niemieckiej ustawy o adwokaturze (BRAO), stwierdzając, że umowy, na podstawie których wynagrodzenie lub jego wysokość jest uzależniona od wyniku sprawy lub sukcesu adwokata, lub na podstawie których adwokat otrzymuje część odzyskanej kwoty (opłata warunkowa), są niedopuszczalne, chyba że RVG stanowi inaczej.

Z kolei zgodnie z art. 4a ustawy o wynagrodzeniu prawników, quota litis (umowa, w której jedna strona, która ma roszczenie kwestionujące odzyskanie, uzgadnia z inną stroną przekazanie części kwoty w celu uzyskania jego usług w celu odzyskania pozostałej części) może zostać uzgodniona tylko wtedy, gdy dotyczy roszczenia pieniężnego w maksymalnej wysokości 2000 euro, usługa windykacji jest świadczona poza sądem lub klient, po rozsądnym rozważeniu, byłby zniechęcony do wszczęcia postępowania sądowego w konkretnej sprawie bez zgody na quota litis.

Ponadto w sierpniu 2021 r. Bundestag (niemiecki parlament federalny) przyjął tzw. niemiecką ustawę Legal Tech Act (ustawę o promowaniu ofert zorientowanych na konsumenta na rynku usług prawnych), która weszła w życie 1 października 2021 r. Niemiecka ustawa Legal Tech Act koncentruje się głównie na regulacji usług oferowanych przez firmy prawnicze, które specjalizują się w masowym dochodzeniu indywidualnych roszczeń na rynku konsumenckim. Wspomniane rozporządzenie wyraźnie stanowi również, że dostawcy usług windykacyjnych mogą współpracować z podmiotami finansującymi spory sądowe, a istnienie szeregu obowiązków sprawozdawczych w kontekście udziału w finansowaniu sporów sądowych nie powoduje konfliktu interesów i nie zakazuje świadczenia takich usług prawnych.

Zgodnie z sekcją 49b (3) BRAO, płatność lub przyjęcie części opłat lub innych korzyści w zamian za skierowanie sprawy, niezależnie od tego, czy ma to miejsce w relacji z prawnikiem, czy osobą trzecią jakiegokolwiek rodzaju, jest niedopuszczalne. W przypadku, gdy nad sprawą pracuje kilku prawników, mogą oni pracować nad sprawą wspólnie i podzielić między siebie honoraria w odpowiedniej proporcji do usług świadczonych przez każdego z nich oraz odpowiedzialności i odpowiedzialności, jaką każdy z nich ponosił.

Prawo stanowi - 23 maja 2025 r.

Ubezpieczenie

Czy dostępne jest ubezpieczenie pokrywające całość lub część kosztów prawnych strony?

Ubezpieczenie kosztów prawnych jest regulowane przez ustawę o umowie ubezpieczenia z 2008 r. (VVG). Zgodnie z sekcją 125 VVG, w przypadku ubezpieczenia ochrony prawnej ubezpieczyciel ponosi odpowiedzialność w zakresie niezbędnym do ochrony interesów prawnych ubezpieczającego lub ubezpieczonego zgodnie z umową. W praktyce ubezpieczenie od następstw nieszczęśliwych wypadków jest dostępne w Niemczech, ale jest wykorzystywane głównie w sporach konsumenckich i nie zyskało jeszcze szerokiego zastosowania w złożonych sporach gospodarczych.

Podane prawo - 23 maja 2025 r.

Pozew zbiorowy

Czy strony sporu z podobnymi roszczeniami mogą wnieść pozew zbiorowy? W jakich okolicznościach jest to dozwolone?

Pozwy zbiorowe mają skomplikowaną historię w prawie niemieckim. Ogólnie rzecz biorąc, pozwy zbiorowe nie były jedną z głównych kwestii niemieckiego prawa procesowego. Jednak w 2018 r., w reakcji na "skandal Volkswagena z olejem napędowym" i następujące po nim pozwy zbiorowe związane z olejem napędowym, do ZPO wprowadzono model powództwa deklaratoryjnego w celu uzyskania deklaratywnego zadośćuczynienia w drodze powództwa przedstawicielskiego.

Kolejnym krokiem w ewolucji zbiorowych powództw grupowych w Niemczech było wdrożenie dyrektywy UE 2020/1828 w sprawie powództw przedstawicielskich w celu ochrony zbiorowych interesów konsumentów (dyrektywa w sprawie powództw przedstawicielskich) poprzez przyjęcie ustawy o egzekwowaniu praw konsumentów (VDuG), która weszła w życie 13 października 2023 roku.

Zgodnie z przepisami VDuG, uprawnione podmioty mogą dochodzić nakazów lub zadośćuczynienia od pozwanego, który narusza prawa konsumentów w imieniu grupy konsumentów. VDuG ma zastosowanie do wszystkich sfer niemieckiego prawa cywilnego, z wyjątkiem sporów z zakresu prawa pracy. Niemniej jednak, jej przepisy koncentrują się głównie na ochronie konsumentów oraz małych i średnich przedsiębiorstw. Zgodnie z VDuG, co najmniej 50 konsumentów musi być zainteresowanych złożeniem pozwu zbiorowego. Wyższy sąd regionalny w okręgu, w którym znajduje się pozwana spółka, ma wyłączną jurysdykcję w przypadku powództw na podstawie VDuG.

Ponadto w szeregu przełomowych orzeczeń (wyrok BGH z dnia 27 listopada 2019 r. VIII ZR 285/18 w sprawie LexFox oraz wyrok BGH z dnia 13 lipca 2021 r. II ZR 84/20 w sprawie AirDeal) BGH wyraził stanowisko, że tzw. model cesji (model, który łączy roszczenia kilku stron w jedno roszczenie poprzez przeniesienie ich na dostawcę usług prawnych) jest dozwolony w prawie niemieckim.

Stwierdzone prawo - 23 maja 2025 r.

Odwołanie

Na jakiej podstawie i w jakich okolicznościach strony mogą się odwołać? Czy istnieje prawo do dalszego odwołania?

Apelacje są dostępnym środkiem odwoławczym od prawomocnych wyroków wydanych przez sąd pierwszej instancji. Apelacja jest dopuszczalna tylko wtedy, gdy wartość przedmiotu sporu jest wyższa niż 600 euro lub gdy sąd pierwszej instancji w swoim orzeczeniu wyraził zgodę na wniesienie apelacji.

Odwołanie może być oparte wyłącznie na naruszeniu prawa (prawo jest naruszone, gdy norma prawna nie została zastosowana lub nie została zastosowana prawidłowo) lub na faktach i okolicznościach, które powinny być wykorzystane jako podstawa zgodnie z sekcją 529 ZPO uzasadniająca inną decyzję. Termin na złożenie odwołania wynosi jeden miesiąc. Ten ustawowy termin rozpoczyna się z chwilą wydania w pełni sformułowanego orzeczenia.

Drugie odwołanie w kwestiach prawnych do BGH jest możliwe od ostatecznych wyroków wydanych przez instancję odwoławczą w zakresie faktów i prawa. Taka skarga kasacyjna może zostać wniesiona przez stronę tylko wtedy, gdy sąd apelacyjny dopuścił ją w wyroku. Ponadto apelacja co do istoty sprawy powinna zostać uwzględniona, jeżeli zagadnienie prawne ma zasadnicze znaczenie lub dalszy rozwój prawa albo interes w zapewnieniu jednolitego orzekania wymaga wydania orzeczenia przez sąd rozpoznający apelację co do istoty sprawy.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Orzeczenia zagraniczne

Jakie są procedury uznawania i wykonywania orzeczeń zagranicznych?

Zasadniczo orzeczenia zagraniczne sądów państw członkowskich UE będą uznawane na mocy rozporządzenia brukselskiego (UE) nr 1215/2012 z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych (wersja przekształcona). Orzeczenia sądów z Norwegii, Islandii, Szwajcarii i Danii będą uznawane na mocy Konwencji z Lugano z 2007 roku.

W przypadkach, w których rozporządzenie brukselskie UE, konwencja z Lugano z 2007 r. lub inne wielostronne lub dwustronne traktaty nie mają zastosowania, procedura lub uznawanie zagranicznych orzeczeń jest regulowane przez sekcję 328 ZPO. Na przykład, sądy niemieckie odmówią uznania, jeżeli:

• sądy państwa, do którego należy sąd zagraniczny, nie mają jurysdykcji zgodnie z prawem niemieckim;
• pozwanemu, który nie wdał się w spór i który powołuje się na ten fakt, nie doręczono należycie dokumentu, na podstawie którego wszczęto postępowanie, lub nie doręczono mu go w czasie umożliwiającym obronę;
• orzeczenie jest niezgodne z orzeczeniem wydanym w Niemczech, z wcześniejszym orzeczeniem wydanym za granicą, które jest uznawane, lub jeżeli postępowanie, na którym opiera się takie orzeczenie, jest niezgodne z postępowaniem, które toczyło się wcześniej w Niemczech;
• uznanie orzeczenia prowadziłoby do rezultatu oczywiście niezgodnego z podstawowymi zasadami prawa niemieckiego, a w szczególności, jeżeli uznanie nie jest zgodne z prawami podstawowymi; oraz
• wzajemność nie została przyznana.

Procedura wykonywania orzeczeń zagranicznych w przypadkach, w których rozporządzenie brukselskie UE, konwencja z Lugano z 2007 r. lub inne traktaty wielostronne lub dwustronne nie mają zastosowania, regulowana jest przez sekcje 722 i 723 ZPO. Co do zasady, aby orzeczenie zagraniczne mogło zostać wykonane w Niemczech, powinno ono stać się prawomocne i wiążące zgodnie z prawem kraju pochodzenia.

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Postępowanie zagraniczne

Czy istnieją procedury uzyskiwania dowodów ustnych lub z dokumentów do wykorzystania w postępowaniach cywilnych w innych jurysdykcjach?

W Unii Europejskiej procedurę uzyskiwania dowodów ustnych lub z dokumentów z innych jurysdykcji reguluje rozporządzenie (WE) nr 1206/2001 z dnia 28 maja 2001 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych.

W tym zakresie rozporządzenie ma zastosowanie zarówno do dowodów ustnych, jak i z dokumentów i stanowi, że wnioski o pomoc sądową mogą być przekazywane bezpośrednio między sądami. Umowy dwustronne mogą mieć zastosowanie do wniosków o pomoc sądową spoza Unii Europejskiej.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Arbitraż

Prawo modelowe UNCITRAL

Czy prawo arbitrażowe opiera się na prawie modelowym UNCITRAL?

Paragrafy od 1025 do 1066 kodeksu postępowania cywilnego (ZPO), które stanowią niemieckie prawo arbitrażowe, są w większości identyczne z tekstem ustawy modelowej UNCITRAL o międzynarodowym arbitrażu handlowym (1985). Sekcje te zawierają jednak subtelne różnice w stosunku do prawa modelowego:

• zgodnie z art. 1031 (2) ZPO, forma umowy o arbitraż jest uważana za spełnioną również wtedy, gdy umowa o arbitraż jest zawarta w dokumencie przekazanym przez jedną stronę drugiej stronie, a w przypadku wniesienia sprzeciwu z opóźnieniem, treść tego dokumentu jest uważana, zgodnie z powszechnym zwyczajem, za treść umowy;
• zgodnie z art. 1032 (2) ZPO, do czasu ukonstytuowania się trybunału arbitrażowego można złożyć do sądu wniosek o stwierdzenie dopuszczalności lub niedopuszczalności postępowania arbitrażowego;
• zgodnie z § 1035 ust. 3 ZPO, sądy niemieckie mogą udzielić pomocy w zakresie powołania arbitrów, dopóki miejsce arbitrażu nie zostało jeszcze ustalone, jeżeli pozwany lub powód ma siedzibę lub miejsce zamieszkania w Niemczech; oraz
• zgodnie z art. 1057 ZPO, o ile strony nie uzgodniły inaczej, trybunał arbitrażowy powinien rozstrzygnąć w wyroku arbitrażowym o udziale każdej ze stron w kosztach postępowania arbitrażowego.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Umowy o arbitraż

Jakie są wymogi formalne dla wykonalnej umowy o arbitraż?

Wymogi dotyczące formy umowy o arbitraż wyrażone w sekcji 1031 ZPO:

• umowa o arbitraż musi być zawarta albo w dokumencie podpisanym przez strony, albo w listach, kopiach telefaksowych, telegramach lub innych formach komunikacji wymienianych między nimi, które zapewniają udokumentowanie umowy (sekcja 1031 (1) ZPO);
• forma umowy o arbitraż jest sporządzana również wtedy, gdy umowa o arbitraż jest zawarta w dokumencie przekazanym przez jedną stronę drugiej stronie lub przez osobę trzecią obu stronom, a w przypadku spóźnionego wniesienia sprzeciwu treść tego dokumentu jest uważana, zgodnie z powszechnym zwyczajem, za treść umowy (art. 1031 ust. 2 ZPO);
• odniesienie do dokumentu zawierającego klauzulę arbitrażową, stanowi to umowę o arbitraż, pod warunkiem, że odniesienie jest takie, że wspomniana klauzula staje się częścią umowy (sekcja 1031 (3) ZPO);
• umowy o arbitraż z konsumentami muszą stanowić część zapisu osobiście podpisanego przez strony. Wymagana forma pisemna może zostać zastąpiona formą elektroniczną. Zapis lub dokument elektroniczny nie może zawierać umów innych niż dotyczące postępowania arbitrażowego (art. 1031 (5) ZPO); oraz
• wszelkie uchybienia wymogom formalnym są usuwane poprzez podniesienie zarzutu co do istoty sprawy w postępowaniu arbitrażowym (art. 1031 (6) ZPO).

Zasadniczo, zgodnie z doktryną rozdzielności, rozwiązanie umowy głównej nie pociąga za sobą rozwiązania umowy o arbitraż w Niemczech. Umowa o arbitraż może zostać rozwiązana decyzją stron, a zatem przestaje być wykonalna. Zgodnie z art. 1040 (1) ZPO, trybunał arbitrażowy może orzekać o własnej jurysdykcji i w tym kontekście o istnieniu lub ważności umowy o arbitraż. W tym celu zapis na sąd polubowny powinien być traktowany jako umowa niezależna od innych warunków umowy.

 

Stan prawny na 23 maja 2025 r.

Wybór arbitra

Jeżeli umowa o arbitraż i odpowiednie regulaminy milczą na ten temat, ilu arbitrów zostanie powołanych i w jaki sposób? Czy istnieją ograniczenia dotyczące prawa do zakwestionowania powołania arbitra?

Księga 10 ZPO nie określa żadnych specjalnych wymogów dla arbitrów, takich jak narodowość, religia, płeć czy wykształcenie. Zgodnie z art. 9.2 Regulaminu Arbitrażowego Niemieckiego Instytutu Arbitrażowego (DIS) strony mogą wyznaczyć dowolną osobę do pełnienia funkcji arbitra. DIS może zaproponować nazwiska potencjalnych arbitrów każdej ze stron na jej wniosek.

Domyślna procedura powoływania arbitrów znajduje odzwierciedlenie w § 1035 ust. 3 ZPO. W przypadku braku porozumienia stron w zakresie powołania arbitrów, sąd wyznaczy arbitra jedynego na wniosek jednej ze stron, jeżeli strony nie są w stanie dojść do porozumienia w zakresie powołania arbitra. W postępowaniu arbitrażowym z udziałem trzech arbitrów, każda ze stron wyznacza jednego arbitra; dwóch arbitrów wyznaczonych w ten sposób wyznaczy trzeciego arbitra, który będzie pełnił funkcję arbitra przewodniczącego. Jeżeli strona nie wyznaczyła arbitra w ciągu miesiąca od otrzymania wniosku od drugiej strony lub jeżeli dwaj arbitrzy nie są w stanie uzgodnić trzeciego arbitra w ciągu miesiąca od ich wyznaczenia, wówczas sąd wyznaczy trzeciego arbitra na wniosek strony.

Podejście to jest zgodne z Regulaminem Arbitrażowym DIS. Zgodnie z art. 11 Regulaminu Arbitrażowego DIS, jeżeli strony nie uzgodnią arbitra jedynego w terminie wyznaczonym przez DIS, Komitet Nominacyjny DIS wybierze i powoła arbitra jedynego zgodnie z art. 13.2. Ponadto, zgodnie z art. 12 Regulaminu Arbitrażowego DIS, jeżeli trybunał arbitrażowy składa się z trzech arbitrów, każda ze stron wyznacza jednego współarbitra. Jeżeli strona nie wyznaczy współarbitra, zostanie on wybrany przez Komitet Nominacyjny.

Procedura wyłączenia arbitrów opisana w sekcji 1037 ZPO. Po pierwsze, strony mogą swobodnie uzgodnić procedurę wyłączenia arbitra. Po drugie, w braku takiego porozumienia, strona zamierzająca wyłączyć arbitra powinna przedłożyć trybunałowi arbitrażowemu, w terminie dwóch tygodni od powzięcia wiadomości o składzie trybunału arbitrażowego, pisemne oświadczenie o przyczynach wyłączenia arbitra. Jeżeli zaskarżony arbiter nie wycofa się z urzędu lub jeżeli druga strona nie wyrazi zgody na wyłączenie, wówczas trybunał arbitrażowy podejmuje decyzję w sprawie wyłączenia. Po trzecie, jeżeli odwołanie nie przyniesie skutku, strona odwołująca się może w ciągu miesiąca od powzięcia wiadomości o decyzji odrzucającej odwołanie złożyć wniosek o rozpatrzenie odwołania przez sąd; strony mogą uzgodnić inny termin. W czasie rozpatrywania takiego wniosku trybunał arbitrażowy, w tym zaskarżony arbiter, może kontynuować postępowanie arbitrażowe i wydać wyrok.

Podstawy wyłączenia arbitra zawarte są w sekcji 1036 ZPO. Arbiter może zostać wyłączony tylko wtedy, gdy istnieją okoliczności, które budzą uzasadnione wątpliwości co do jego bezstronności lub niezależności, lub gdy nie spełnia on przesłanek uzgodnionych przez strony. Strona może zaskarżyć arbitra, którego sama powołała lub w którego powołaniu uczestniczyła, wyłącznie z przyczyn, o których dowiedziała się dopiero po jego powołaniu.

Podstawy odwołania arbitra zawarte są w § 1038 ZPO. W przypadku, gdy arbiter nie jest w stanie, de jure lub de facto, wykonywać swoich funkcji lub nie wykonuje swoich funkcji w rozsądnym terminie z innych powodów, jego mandat wygasa z chwilą wycofania się z urzędu lub z chwilą, gdy strony zgodzą się na zakończenie mandatu. W przypadku, gdy arbiter nie zrezygnuje z pełnionej funkcji lub gdy strony nie są w stanie dojść do porozumienia w przedmiocie wygaśnięcia mandatu, każda ze stron może zwrócić się do sądu o podjęcie decyzji w przedmiocie wygaśnięcia mandatu arbitra.

Tymczasem, zgodnie z art. 16.2 Regulaminu Arbitrażowego DIS, Rada Arbitrażowa może odwołać arbitra z urzędu, jeżeli uzna, że arbiter nie wypełnia obowiązków arbitra zgodnie z Regulaminem lub nie jest lub nie będzie w stanie wypełniać tych obowiązków w przyszłości.

Wreszcie, Wytyczne Międzynarodowego Stowarzyszenia Prawników w sprawie konfliktów interesów mogą być stosowane w Niemczech w kontekście ujawniania potencjalnych konfliktów interesów.

Ustawa została ogłoszona - 23 maja 2025 r.

Opcje wyboru arbitra

Jakie są możliwości wyboru arbitra lub arbitrów?

Zasadniczo arbitrzy powoływani w postępowaniach arbitrażowych z siedzibą w Niemczech są prawnikami. Na arbitrów powoływani są również emerytowani sędziowie lub profesorowie. Należy również wspomnieć o dążeniu DIS do równości płci w kontekście powoływania arbitrów. Według DIS, statystyki płci dotyczące powoływania arbitrów w arbitrażach administrowanych przez DIS w 2023 r. wskazują na rekordową liczbę kobiet powoływanych na arbitrów w arbitrażach DIS. Na przykład 53,85% arbitrów nominowanych przez DIS w 2023 r. stanowiły kobiety (wzrost z 44,4% w 2022 r.).

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Procedura arbitrażowa

Czy prawo krajowe zawiera wymogi materialne dotyczące procedury, której należy przestrzegać?

Księga 10 ZPO zawiera w niektórych sekcjach obowiązkowe przepisy, których muszą przestrzegać strony postępowania arbitrażowego:

• wymogi zdatności arbitrażowej (sekcja 1030 ZPO);
• wymogi dotyczące formy umowy o arbitraż (sekcja 1031 ZPO);
• równe prawa stron w zakresie składu trybunału arbitrażowego (art. 1034 (2) ZPO);
• równe prawa stron w zakresie skutecznego i sprawiedliwego rozpatrzenia sprawy przez sąd (§ 1042 ust. 1 ZPO);
• ostateczna decyzja sądu w sprawie wyłączenia arbitra (art. 1037 (3) ZPO);
• ostateczną decyzję sądu w sprawie jurysdykcji trybunału arbitrażowego (art. 1040 (3) ZPO); oraz
• prawo do uchylenia orzeczenia przed sądami państwowymi (art. 1059 ZPO).

Ustawa została ogłoszona - 23 maja 2025 r.

Uprawnienia sądów do wspierania procesu arbitrażowego

Jakie uprawnienia mają sądy krajowe w zakresie wspierania procesu arbitrażowego przed i w trakcie arbitrażu?

Niemieckie sądy państwowe mogą wspierać trybunały arbitrażowe w następujących kwestiach:

• ustalenie dopuszczalności lub niedopuszczalności postępowania arbitrażowego na wniosek strony zgodnie z art. 1032 (2) ZPO;
• przyznania środka tymczasowego lub środka ochrony dotyczącego przedmiotu sporu poddanego arbitrażowi, przed lub po rozpoczęciu postępowania arbitrażowego i na wniosek strony zgodnie z sekcją 1033 ZPO;
• wyznaczać arbitrów, jeżeli strona nie wyznaczyła arbitra w ciągu miesiąca od otrzymania wniosku od drugiej strony lub jeżeli dwóch arbitrów nie jest w stanie uzgodnić trzeciego arbitra w ciągu miesiąca od ich wyznaczenia, wówczas sąd wyznaczy trzeciego arbitra na wniosek strony zgodnie z sekcją 1035 ZPO;
• decyduje o wyłączeniu arbitra na wniosek strony zgodnie z art. 1037 (3) ZPO;
• rozstrzygać w przedmiocie decyzji trybunału arbitrażowego dotyczącej jego jurysdykcji na wniosek strony zgodnie z sekcją 1040 (3) ZPO;
• przyznać wykonanie środka tymczasowego zgodnie z sekcją 1041(2) ZPO; oraz
• udzielać pomocy przy przeprowadzaniu dowodów lub wykonywaniu innych czynności sądowych, do których trybunał arbitrażowy nie jest upoważniony zgodnie z sekcją 1050 ZPO.

Ustawa została ogłoszona - 23 maja 2025 r.

Tymczasowe zwolnienie

Czy arbitrzy mają uprawnienia do przyznawania tymczasowych środków zabezpieczających?

Zgodnie z art. 1033 ZPO, sąd może zarządzić, przed rozpoczęciem postępowania arbitrażowego lub po jego zakończeniu, na wniosek strony, środek tymczasowy lub środek ochrony dotyczący przedmiotu sporu poddanego pod arbitraż.

Ponadto, zgodnie z art. 25.1 Regulaminu Arbitrażowego DIS, trybunał arbitrażowy może, na wniosek strony, zarządzić środki tymczasowe lub zabezpieczające oraz może zmienić, zawiesić lub uchylić każdy taki środek. Trybunał arbitrażowy przekazuje wniosek drugiej stronie do ustosunkowania się. Trybunał arbitrażowy może zażądać od każdej ze stron złożenia odpowiedniego zabezpieczenia w związku z takimi środkami.

Środki tymczasowe mogą być również przyznawane przez arbitra doraźnego na podstawie postanowień odnowionego Regulaminu Arbitrażowego DIS Sport (DIS-SportSchO), który wszedł w życie 1 stycznia 2025 roku. Zgodnie z art. 25.3 DIS-SportSchO, arbiter doraźny może podjąć decyzję w sprawie wniosku strony o zastosowanie środka tymczasowego, jeżeli trybunał arbitrażowy nie został jeszcze ukonstytuowany. Tymczasem Księga 10 ZPO i Regulaminu Arbitrażowego DIS nie wspomina o arbitrze doraźnym.

Ustawa została ogłoszona - 23 maja 2025 r.

Wyrok

Kiedy i w jakiej formie należy wydać wyrok?

Księga 10 ZPO nie określa żadnego terminu na wydanie wyroku. Tymczasem, zgodnie z art. 37 Regulaminu Arbitrażowego DIS, trybunał arbitrażowy przesyła ostateczny wyrok do DIS w celu ponownego rozpatrzenia, co do zasady w terminie trzech miesięcy od ostatniej rozprawy lub ostatniego zatwierdzonego wniosku, w zależności od tego, co nastąpi później. Rada Arbitrażowa może według własnego uznania obniżyć wynagrodzenie jednego lub kilku arbitrów w zależności od czasu potrzebnego trybunałowi arbitrażowemu na wydanie ostatecznego orzeczenia. Podejmując decyzję o obniżeniu wynagrodzenia, Rada Arbitrażowa konsultuje się z trybunałem arbitrażowym i bierze pod uwagę okoliczności sprawy.

Zgodnie z art. 1054 ZPO, wyrok arbitrażowy musi być sporządzony na piśmie i podpisany przez arbitra lub arbitrów. W postępowaniu arbitrażowym z udziałem więcej niż jednego arbitra wystarczające będą podpisy większości wszystkich członków trybunału arbitrażowego, pod warunkiem podania przyczyny braku podpisu.

Ponadto, wyrok arbitrażowy powinien zawierać uzasadnienie, chyba że strony uzgodniły, że uzasadnienie nie jest konieczne. W przypadku postępowania arbitrażowego prowadzonego pod nadzorem DIS wymogi dotyczące wyroku arbitrażowego wyrażone w art. 39 Regulaminu Arbitrażowego DIS:

• wyrok powinien być wydany na piśmie;
• wyrok powinien zawierać nazwiska i adresy stron, wskazanego pełnomocnika reprezentującego stronę w postępowaniu arbitrażowym oraz arbitrów;
• orzeczenie powinno zawierać decyzję trybunału arbitrażowego wraz z uzasadnieniem, chyba że strony uzgodniły, że uzasadnienie nie jest konieczne lub orzeczenie zostało wydane za zgodą stron;
• orzeczenie powinno zawierać informacje o siedzibie arbitrażu; oraz
• wyrok powinien zawierać informację o dacie jego wydania.

Ponadto w wyroku końcowym trybunał arbitrażowy określa koszty arbitrażu i decyduje o ich podziale między stronami.

Ustawa weszła w życie - 23 maja 2025 r.

Odwołanie lub zaskarżenie

Na jakiej podstawie można odwołać się od wyroku arbitrażowego lub zaskarżyć go do sądu?

Wyłączna lista podstaw uchylenia wyroku arbitrażowego zawarta jest w art. 1059 ZPO i de facto odzwierciedla podstawy zawarte w ustawie modelowej UNCITRAL. Zgodnie z ww. paragrafem, wyrok arbitrażowy może zostać uchylony tylko wtedy, gdy strona wnosząca skargę wykaże, że:

• jedna ze stron zawierających umowę o arbitraż nie miała do tego zdolności lub umowa o arbitraż jest nieważna lub, jeżeli strony nie poczyniły żadnych ustaleń w tym zakresie, że jest ona nieważna w świetle prawa niemieckiego;
• strona składająca wniosek nie została prawidłowo powiadomiona;
• orzeczenie arbitrażowe dotyczy sporu nieprzewidzianego w odrębnej umowie o arbitraż lub nieobjętego warunkami klauzuli arbitrażowej, lub zawiera rozstrzygnięcia wykraczające poza zakres umowy o arbitraż; oraz
• utworzenie trybunału arbitrażowego lub postępowanie arbitrażowe nie było zgodne z przepisem Księgi 10 ZPO lub z dopuszczalną umową zawartą między stronami, i że przypuszczalnie miało to wpływ na wyrok arbitrażowy.

W innym przypadku sąd stwierdza, że

• przedmiot sporu nie nadaje się do rozstrzygnięcia w drodze arbitrażu zgodnie z prawem niemieckim;
• uznanie i wykonanie orzeczenia arbitrażowego doprowadzi do rezultatu sprzecznego z porządkiem publicznym (ordre public).

Wniosek o uchylenie orzeczenia arbitrażowego musi zostać złożony w sądzie w terminie trzech miesięcy. Termin ten rozpoczyna bieg w dniu, w którym strona składająca wniosek otrzymała wyrok arbitrażowy.

Zgodnie z art. 1062 ZPO, sąd okręgowy wyższej instancji wskazany w umowie o arbitraż lub, jeżeli nie dokonano takiego wskazania, sąd okręgowy wyższej instancji w okręgu, w którym znajduje się miejsce arbitrażu, jest właściwy do rozstrzygania wniosków dotyczących procedury uchylenia. Od decyzji wyższego sądu okręgowego przysługuje odwołanie do Federalnego Trybunału Sprawiedliwości.

Ogólny czas trwania postępowania o uchylenie wyroku i dalszego odwołania może wynosić od kilku miesięcy do dwóch lat. Koszty postępowania w sprawie uchylenia orzeczenia są również zgodne z zasadą "koszty następują po zdarzeniu".

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Egzekucja

Jakie są procedury wykonywania orzeczeń zagranicznych i krajowych?

Procedura uznawania i wykonywania orzeczeń arbitrażowych wyrażona w rozdziale 8 księgi 10 ZPO. Należy zauważyć, że procedura wykonywania krajowych orzeczeń arbitrażowych i zagranicznych orzeczeń arbitrażowych jest odrębna.

Zgodnie z sekcją 1060 ZPO, przymusowe wykonanie krajowego orzeczenia arbitrażowego może nastąpić po stwierdzeniu jego wykonalności. Wniosek o stwierdzenie wykonalności zostanie odrzucony, a orzeczenie arbitrażowe zostanie uchylone, jeżeli spełniona zostanie jedna z podstaw uchylenia wskazanych w art. 1059 ust. 2 ZPO.

Konwencja nowojorska reguluje uznawanie i wykonywanie zagranicznych orzeczeń arbitrażowych. Ponadto, w przypadku odmowy stwierdzenia wykonalności, sąd stwierdzi w orzeczeniu deklaratoryjnym, że orzeczenie arbitrażowe nie podlega uznaniu w Niemczech. Jednakże w przypadkach, gdy orzeczenie arbitrażowe zostanie uchylone za granicą po stwierdzeniu jego wykonalności, można złożyć wniosek o uchylenie stwierdzenia wykonalności.

Niemcy są jurysdykcją proarbitrażową, więc krajowe i zagraniczne orzeczenia arbitrażowe są generalnie uznawane za wykonalne w Niemczech, jeżeli nie mają żadnych oczywistych wad, które uniemożliwiałyby ich uznanie.

Na przykład, niemieckie sądy krajowe odmówią wykonania zagranicznego orzeczenia, które zostało uchylone przez właściwy sąd w innej jurysdykcji, w której orzeczenie zostało wydane. Podejście to zostało podtrzymane w decyzji BGH III ZB 14/07.

Księga 10 ZPO nie określa terminu przedawnienia dla wykonania orzeczeń arbitrażowych. Jednakże, stosując niemieckie prawo materialne, strona może wnieść sprzeciw wobec wykonania orzeczenia arbitrażowego, jeżeli od jego wydania upłynęło 30 lat.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Koszty

Czy strona wygrywająca może odzyskać swoje koszty?

Zgodnie z art. 1057 ZPO, trybunał arbitrażowy powinien rozstrzygnąć w wyroku arbitrażowym o części kosztów postępowania arbitrażowego, które każda ze stron ponosi, w tym o kosztach poniesionych przez strony, które były niezbędne do prawidłowego dochodzenia roszczenia lub obrony.

W tym kontekście trybunał arbitrażowy podejmie decyzję według własnego uznania, biorąc pod uwagę okoliczności konkretnej sprawy, w szczególności wynik postępowania. Jak wspomniano w poprzednich sekcjach, zgodnie z art. 33.3 Regulaminu Arbitrażowego DIS, trybunał arbitrażowy podejmuje decyzje dotyczące kosztów arbitrażu według własnego uznania.

Ogólnie rzecz biorąc, trybunały arbitrażowe w Niemczech przyjmują metodę "koszty następują po zdarzeniu", co oznacza, że strona przegrywająca musi pokryć koszty strony wygrywającej. Trybunał arbitrażowy może wydać orzeczenie w sprawie odsetek w zakresie, w jakim obowiązujące prawo materialne sporu zezwala na roszczenie o odsetki. Koszty związane z egzekwowaniem orzeczeń różnią się w zależności od kwoty sporu, zgodnie z harmonogramami kosztów sądowych i honorariów prawników. Zasadniczo strona przegrywająca powinna pokryć te koszty.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Alternatywne metody rozwiązywania sporów

Rodzaje ADR

Jakie rodzaje procesów ADR są powszechnie stosowane? Czy dany proces ADR jest popularny?

Niemiecki Instytut Arbitrażowy (DIS) jest wiodącą instytucją w Niemczech w zakresie administrowania postępowaniami arbitrażowymi i innymi alternatywnymi procedurami rozstrzygania sporów w krajowych i międzynarodowych sporach handlowych.

Arbitraż pozostaje głównym narzędziem ADR w Niemczech. Według rocznych statystyk DIS za 2023 r., z całkowitej liczby wszczętych postępowań w 2023 r. (191), 85% stanowiły postępowania arbitrażowe wszczęte na podstawie Regulaminu Arbitrażowego DIS (163). Tymczasem tylko siedem postępowań zostało wszczętych zgodnie z Regulaminem Mediacji DIS. Według statystyk DIS zarządza średnio 250 postępowaniami arbitrażowymi w danym czasie i z powodzeniem zarządzał tysiącami postępowań arbitrażowych w swojej ponad 100-letniej historii.

DIS może na przykład zaoferować stronom

• administrowanie postępowaniami arbitrażowymi zgodnie z Regulaminem Arbitrażowym DIS, w tym Postępowaniami Przyspieszonymi, Regulaminem Uzupełniającym dla Sporów Korporacyjnych oraz Regulaminem Zarządzania Sporem;
• administrowanie postępowaniem mediacyjnym zgodnie z Regulaminem Mediacji DIS;
• administrowanie postępowaniami arbitrażowymi zgodnie z Regulaminem DIS;
• zarządzanie postępowaniem pojednawczym zgodnie z Regulaminem postępowania pojednawczego DIS;
• procedura powoływania biegłych zgodnie z Regulaminem powoływania biegłych DIS;
• zarządzanie postępowaniem arbitrażowym zgodnie z Regulaminem Arbitrażu Sportowego DIS; oraz
• Regulamin uzupełniający dotyczący zawiadomień osób trzecich.

Ustawa weszła w życie 23 maja 2025 r.

Wymogi dotyczące ADR

Czy istnieje wymóg, aby strony postępowania sądowego lub arbitrażowego rozważyły ADR przed lub w trakcie postępowania? Czy sąd lub trybunał może zmusić strony do udziału w procesie ADR?

Nie ma obowiązkowych wymogów, aby strony postępowania sądowego lub arbitrażowego rozważyły ADR przed wszczęciem postępowania. Strony mogą jednak zgodzić się na wielopoziomową klauzulę rozstrzygania sporów, która zobowiązywałaby je najpierw do zajęcia się ADR przed wszczęciem postępowania sądowego lub arbitrażowego.

Przykładowo, w orzeczeniu I ZB 50/15 Federalny Trybunał Sprawiedliwości (BGH) wyraził stanowisko, że nieprzestrzeganie obowiązkowych warunków wielopoziomowych klauzul rozstrzygania sporów nie prowadzi do braku jurysdykcji trybunału arbitrażowego, ale może skutkować uznaniem roszczenia za "obecnie bezzasadne". Stanowisko to zostało rozwinięte w kolejnej decyzji BGH I ZB 1/15.

Ponadto, zgodnie z art. 278a Kodeksu postępowania cywilnego, sąd może zasugerować stronom przeprowadzenie mediacji lub innych alternatywnych procedur rozwiązywania konfliktów. Jeżeli strony zdecydują się na mediację lub inne alternatywne procedury rozwiązywania konfliktów, sąd wyda postanowienie o zawieszeniu postępowania.

Ustawa weszła w życie - 23 maja 2025 r.

Różne

Interesujące cechy

Czy istnieją jakieś szczególnie interesujące cechy systemu rozstrzygania sporów, które nie zostały omówione w żadnym z poprzednich pytań?

Nie dotyczy.

Stan prawny - 23 maja 2025 r.

Aktualizacja i trendy

Ostatnie wydarzenia i przyszłe reformy

Jakie były kluczowe sprawy, decyzje, orzeczenia oraz zmiany polityczne i legislacyjne w ubiegłym roku? Czy są jakieś propozycje reformy rozstrzygania sporów? Kiedy reformy wejdą w życie?

Wiodąca procedura decyzyjna

Wiodąca procedura decyzyjna (Leitentscheidungsverfahren) została wdrożona w sekcji 552b Kodeksu postępowania cywilnego (ZPO) i weszła w życie 31 października 2024 roku. Zgodnie z tą procedurą, jeżeli odwołanie dotyczy kwestii prawnych, których rozstrzygnięcie ma znaczenie dla wielu innych postępowań, Federalny Trybunał Sprawiedliwości (BGH) może, po otrzymaniu odpowiedzi na odwołanie lub po upływie miesiąca od doręczenia uzasadnienia odwołania, wyznaczyć postępowanie odwoławcze jako wiodące postępowanie decyzyjne w drodze postanowienia. Postanowienie opisuje fakty i kwestie prawne, których rozstrzygnięcie jest istotne dla wielu innych postępowań. Wiodąca procedura decyzyjna ma na celu ujednolicenie prawa w określonych skomplikowanych kategoriach spraw. Niemniej jednak decyzja wydana w ramach takiej procedury nadal nie będzie miała wiążącego skutku dla sądów niższej instancji, ale powinna być traktowana jako wskazówka dla analogicznych spraw. Pierwsza decyzja wydana na podstawie sekcji 552b ZPO została już wydana przez BGH w dniu 18 listopada 2024 r. (VI ZR 10/24) w sprawie roszczeń odszkodowawczych na podstawie art. 82 ogólnego rozporządzenia o ochronie danych UE 2016/679.

Sądy gospodarcze

W 2024 r. niemiecki parlament zatwierdził ustawę o wzmocnieniu jurysdykcji w Niemczech, która weszła w życie 1 kwietnia 2025 r. Nowe prawo zezwala niemieckim krajom związkowym na ustanowienie wyspecjalizowanych sądów w sprawach gospodarczych w formie sądów gospodarczych i izb gospodarczych w ramach wyższych sądów regionalnych. Strony sporu mogą zgodzić się na rozstrzygnięcie sprawy pod jurysdykcją takiego sądu gospodarczego, jeżeli kwota sporu cywilnego wynosi co najmniej 500 000 euro. Jedną z głównych cech takich sądów i izb jest to, że postępowanie powinno być prowadzone w języku angielskim.

Projekt ustawy modernizującej prawo arbitrażowe

Niemieckie prawo arbitrażowe zostało ostatnio znacząco zaktualizowane w latach 90-tych. Od tego czasu krajobraz międzynarodowego arbitrażu i jego specyfika uległy znaczącym zmianom, co z pewnością powinno znaleźć odzwierciedlenie w ustawodawstwie krajowym Niemiec, które zajmują pozycję kluczowego centrum arbitrażowego na świecie. W odpowiedzi na ewolucję międzynarodowego arbitrażu handlowego, w dniu 26 czerwca 2024 r. niemiecki rząd federalny opublikował projekt ustawy o modernizacji niemieckiego prawa arbitrażowego (Draft Bill).

Pierwsza istotna zmiana w Projekcie Ustawy dotyczy formy umowy o arbitraż. Zgodnie z obecnym tekstem Księgi 10 ZPO, umowy o arbitraż powinny być zasadniczo zawierane w formie pisemnej. Zgodnie jednak z Projektem Ustawy, umowy o arbitraż będą mogły być zawierane ustnie. Niemniej jednak, umowy o arbitraż zawierane z konsumentami nadal wymagają ścisłych wymogów formalnych i powinny być podpisane przez konsumenta.

Po drugie, zgodnie z art. 1063b Projektu Ustawy, anglojęzyczne dokumenty pochodzące z postępowania arbitrażowego mogą być przedkładane niemieckim sądom w celu uchylenia postępowania bez dostarczania tłumaczenia na język niemiecki. Tłumaczenie musi być dostarczone tylko wtedy, gdy istnieje szczególna potrzeba w danej sprawie.

Po trzecie, Projekt Ustawy proponuje, w sekcjach 1047 (2) i (3), uznaniowe przepisy prawne zezwalające na przeprowadzanie przesłuchań ustnych za pośrednictwem wideokonferencji w celu wyjaśnienia tego sposobu postępowania i dalszego zwiększenia pewności prawnej w tym zakresie.

Kolejną istotną zmianą, która ma na celu promowanie jawności postępowań arbitrażowych, jest możliwość publikacji wyroku arbitrażowego oraz, w stosownych przypadkach, wszelkich opinii arbitrów za zgodą stron. Publikacja taka może być dokonana w formie zanonimizowanej, w całości lub w części.

Ponadto, Projekt Ustawy dopuszcza możliwość uchylenia orzeczenia proceduralnego wydanego przez trybunał arbitrażowy, który stwierdził brak jurysdykcji, jeżeli strona składająca wniosek wykaże wystarczający powód, dla którego trybunał arbitrażowy błędnie uznał się za niewłaściwy.

Kompleksowy charakter Projektu Ustawy świadczy o zamiarze ustawodawcy, aby znacząco zmodernizować niemieckie prawo arbitrażowe i dostosować je do zmian, które zaszły w dziedzinie arbitrażu międzynarodowego w ostatnich latach.

Ustawa została ogłoszona - 23 maja 2025 r.