1. Traktaty: Obecny status i rozwój sytuacji w przyszłości

1.1 Jakie dwustronne i wielostronne traktaty i umowy handlowe zostały ratyfikowane przez Państwa jurysdykcję?

Do chwili obecnej Austria podpisała i ratyfikowała 69 dwustronnych umów inwestycyjnych ("BIT"), spośród których obecnie obowiązują BIT z następującymi 60 państwami: Albania; Algieria; Argentyna; Armenia; Azerbejdżan; Bangladesz; Białoruś; Belize; Bośnia-Hercegowina; Bułgaria; Chile; Chiny; Chorwacja; Kuba; Czechy; Egipt; Estonia; Etiopia; Gruzja; Gwatemala; Hong Kong; Węgry; Iran; Jordania; Kazachstan; Kosowo; Kuwejt; Kirgistan; Łotwa; Liban; Libia; Litwa; Macedonia; Malezja; Malta; Meksyk; Mołdawia; Mongolia; Czarnogóra; Maroko; Namibia; Oman; Paragwaj; Filipiny; Polska; Rumunia; Rosja; Arabia Saudyjska; Serbia; Słowacja; Słowenia; Korea Południowa; Tadżykistan; Tunezja; Turcja; Ukraina; Zjednoczone Emiraty Arabskie; Uzbekistan; Wietnam; Jemen.

Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej ("TFUE") wszedł w życie w dniu 1 grudnia 2009 r. ustanawiający kompetencje Unii Europejskiej ("UE") w zakresie inwestycji bezpośrednich. Na podstawie przekazanych kompetencji Parlament Europejski i Rada UE przyjęły rozporządzenie 1219/2012, zgodnie z którym istniejące dwustronne umowy inwestycyjne pozostają ważne pod warunkiem uzyskania zezwolenia Komisji Europejskiej po "ocena, czy jedno lub więcej z ich postanowień stanowi poważną przeszkodę w negocjacjach lub zawarciu przez Unię dwustronnych umów inwestycyjnych z państwami trzecimi” (Rozporządzenie 1219/2012, art. 5). Komisja Europejska wszczęła ponadto postępowanie w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego w odniesieniu do 12 wewnątrzunijnych dwustronnych umów inwestycyjnych (dwustronnych umów inwestycyjnych między państwami członkowskimi UE) podpisanych i ratyfikowanych przez Austrię.

Austria podpisała Traktat Karty Energetycznej w 1994 r., a następnie formalnie ratyfikowała go w 1997 r.

W odniesieniu do Austrii, jako państwa członkowskiego UE, obowiązują różne umowy handlowe i traktaty zawierające postanowienia dotyczące inwestycji.

1.2 Jakie dwustronne i wielostronne traktaty i umowy handlowe zostały podpisane i nie zostały jeszcze ratyfikowane przez Państwa jurysdykcję? Dlaczego nie zostały one jeszcze ratyfikowane?

BIT podpisane z Zimbabwe (2000), Kambodżą (2004) i Nigerią (2013) nie weszły jeszcze w życie.

Najważniejszą umową oczekującą na ratyfikację w parlamentach krajowych państw członkowskich UE jest kompleksowa umowa gospodarczo-handlowa UE-Kanada (CETA), która obowiązuje tymczasowo od dnia 21 września 2017 r: Europejski Trybunał Sprawiedliwości ("ETS") uznał zapisany w kompleksowej umowie gospodarczo-handlowej mechanizm rozstrzygania sporów między inwestorem a państwem za zgodny z prawem UE (opinia 1/17 ("CETA"), UE:C:2019:341).

Umowy handlowe negocjowane na szczeblu UE podlegają ścisłej kontroli ze strony państw członkowskich, w tym Austrii. Można stwierdzić, że zakres i mechanizmy rozstrzygania sporów zapisane w wymienionych umowach handlowych są przedmiotem niekończącej się debaty prawnej i politycznej.

Kompleksowy przegląd statusu wynegocjowanych przez UE umów o wolnym handlu można znaleźć pod adresem: https:// trade.ec.europa.eu/doclib/docs/2006/december/tradoc_118238.pdf.

1.3 Czy Twoje BITy są oparte na modelu BIT? Jakie są kluczowe postanowienia tego modelu BIT?

Austria posiada modelowy BIT przyjęty w 2008 r. ("Model BIT"). Należy jednak pamiętać, że przeważająca liczba podpisanych i ratyfikowanych przez Austrię bitów wyprzedziła najnowszą wersję Modelu BIT. Ocena wpływu, jaki ostatni modelowy BIT może mieć w przyszłości, jest również trudna do przeprowadzenia.

Porównywalna analiza BIT-ów podpisanych po wprowadzeniu austriackiego modelu BIT-ów wykazuje brak jednolitości. Z jednej strony, traktaty inwestycyjne z Tadżykistanem i Kosowem zostały sporządzone ściśle według modelu BIT. W przeciwieństwie do tego, umowy o tym samym charakterze z Kirgistanem i Kazachstanem wprowadziły zmiany do modelu BIT pod pewnymi istotnymi względami.

Ponadto przepisy dotyczące ochrony inwestycji powszechnie stają się częścią umów handlowych UE z państwami trzecimi, ograniczając tym samym cel przewidziany we wzorze BIT.

Jeśli chodzi o treść Modelowego BIT, Austria z pewnością przedstawiła zwięzłą, funkcjonalną i zaawansowaną platformę skutecznej ochrony inwestycji zagranicznych. Kluczowe przepisy zapewniają:

a. równe traktowanie inwestorów zagranicznych w porównaniu z (i) inwestorami krajowymi, i/lub (ii) inwestorami z państw trzecich;

b. obowiązek sprawiedliwego traktowania zgodnie ze standardami prawa międzynarodowego (ściśle uregulowane wywłaszczenie; płatności dokonywane w ramach inwestycji muszą być dokonywane bez ograniczeń, itp..); oraz

c. skuteczne rozwiązywanie sporów przed: (i) sądami krajowymi; (ii) Międzynarodowym Centrum Rozstrzygania Sporów Inwestycyjnych ("ICSID"); (iii) wyłącznym arbitrem lub ad hoc trybunał arbitrażowy ustanowiony zgodnie z zasadami arbitrażu Komisji Narodów Zjednoczonych do spraw Międzynarodowego Prawa Handlowego ("UNCITRAL"); oraz (iv) arbiter wyłączny lub arbiter zwyczajny. ad hoc trybunał zgodnie z Regulaminem Arbitrażowym Międzynarodowej Izby Handlowej ("ICC").

Dalsze cechy charakterystyczne Modelu BIT obejmują charakterystyczne definicje terminów "inwestor" i "inwestycja", a także dość szeroko zakrojoną klauzulę parasolową. Komentarz poruszający bardziej szczegółowo istotne aspekty Model BIT jest dogodnie dostępny w Internecie: (Hyperlink).

1.4 Czy Pańska jurysdykcja publikuje noty dyplomatyczne wymieniane z innymi państwami dotyczące jej traktatów, w tym z nowymi lub kolejnymi państwami?

Rzadki przykład not dyplomatycznych wymienianych w celu ustalenia zamierzonego znaczenia procedury uszlachetniania czynnego odnosi się do procedury uszlachetniania czynnego zawartej z Paragwajem i jest dostępny w formie elektronicznej na stronie internetowej (Hyperlink).

1.5 Czy istnieją oficjalne komentarze opublikowane przez rząd dotyczące zamierzonego znaczenia klauzul traktatu lub umowy handlowej?

Wszystkie dostępne materiały pomocnicze do każdego traktatu międzynarodowego ratyfikowanego przez Parlament Republiki Austrii są oficjalnie dostępne w formie elektronicznej pod adresem (Hyperlink). Federalne Ministerstwo Spraw Cyfrowych i Gospodarczych udostępnia na swojej stronie internetowej niemieckie wersje ratyfikowanych dwustronnych umów inwestycyjnych wraz z dokumentami towarzyszącymi w celu ich przeglądu i kontroli publicznej. (Hyperlink). Wersje angielskie, a także tłumaczenia na inne języki, jeśli mają zastosowanie, można znaleźć pod adresem (Hyperlink).

2. Ramy prawne

2.1 Czy Państwa jurysdykcja jest stroną (1) konwencji nowojorskiej, (2) konwencji waszyngtońskiej lub (3) konwencji maurytyjskiej?

W dniu 2 maja 1961 r. Austria stała się stroną Konwencji o uznawaniu i wykonywaniu zagranicznych orzeczeń arbitrażowych ("Konwencja Nowojorska"). Konwencja Nowojorska ma zastosowanie do Austrii bez ograniczeń, ponieważ pierwotne zastrzeżenie wzajemności zostało wycofane w 1988 roku.

Konwencja o rozstrzyganiu sporów inwestycyjnych między państwami a obywatelami innych państw ("Konwencja ICSID") została ratyfikowana w dniu 25 maja 1971 r. i weszła w życie w odniesieniu do Austrii w dniu 24 czerwca 1971 roku.

Austria nie jest stroną Konwencji Organizacji Narodów Zjednoczonych o przejrzystości w arbitrażu między inwestorami a państwem ("Konwencja Mauritiusska").

2.2 Czy Państwa jurysdykcja posiada również prawo inwestycyjne? Jeśli tak, to jakie są jego kluczowe przepisy merytoryczne i dotyczące rozstrzygania sporów? 

Austria nie posiada szczególnego (zagranicznego) prawa inwestycyjnego.

2.3 Czy Państwa jurysdykcja wymaga formalnego dopuszczenia inwestycji zagranicznej? Jeśli tak, to jakie są odpowiednie wymogi i gdzie są one zawarte?

Formalne dopuszczenie inwestycji zagranicznej zasadniczo nie jest wymagane. Mogą jednak obowiązywać pewne niedyskryminacyjne środki krajowe i unijne (np. w zakresie nabywania nieruchomości, przeciwdziałania praktykom monopolistycznym, sektora energetycznego, bezpieczeństwa i porządku publicznego), itp..).

3. Ostatnie znaczące zmiany i dyskusje

3.1 Jakie były kluczowe przypadki w ostatnich latach związane z wykładnią traktatów w ramach Państwa jurysdykcji?

Zgodnie z przełomowym przypadkiem austriackiego Sądu Najwyższego ("OGH") dotyczącym punktu (3 Nd 506/97) międzynarodowe porozumienia należy rozpatrywać pod kątem zastosowania międzynarodowego. Umowa wielonarodowa traci swoje znaczenie i skuteczność, jeśli jej przepisy mają być interpretowane wyłącznie na szczeblu krajowym. Dlatego też interpretacja poszczególnych elementów tekstu nie może opierać się wyłącznie na znaczeniu krajowego języka prawnego. Należy raczej zbadać, czy te części tekstu zostały celowo przyjęte przez umawiające się strony z należytym uwzględnieniem specyficznych tradycji krajowych.

OGH przystąpiło do stwierdzenia, że cel jednolitego prawa wymaga, aby międzynarodowa jedność prawna była ceniona wyżej niż płynne włączenie do krajowego porządku prawnego. Chociaż należy w miarę możliwości unikać systemowego zrywania z autonomicznym prawem cywilnym, to w razie potrzeby należy je zaakceptować w ramach międzynarodowej jednolitości. Interpretacja systemowa ogranicza się zatem do kontekstu międzynarodowego.

3.2 Czy Państwa jurysdykcja wskazała swoją politykę w odniesieniu do arbitrażu inwestor-państwo?

Rząd austriacki nie ogłosił jeszcze żadnej skrystalizowanej polityki dotyczącej arbitrażu inwestor-państwo.

W ramach ogólnego podejścia niezwiązanego z żadnymi konkretnymi sporami inwestycyjnymi, Federalne Ministerstwo Spraw Cyfrowych i Gospodarczych wskazuje jednak na otwartość rządu na wiążący arbitraż międzynarodowy jako właściwą alternatywę dla sądów krajowych przy rozstrzyganiu sporów w ramach obowiązujących dwustronnych umów inwestycyjnych.

Niezależnie od powyższego, Austria podpisała "Deklarację przedstawicieli rządów państw członkowskich w sprawie skutków prawnych wyroku Trybunału Sprawiedliwości Wspólnot Europejskich w sprawie C-46/07". Achmea oraz o ochronie inwestycji w Unii Europejskiej" z dnia 15 stycznia 2019 r. ("Oświadczenie"). Zgodnie z Deklaracją:

• “Wszystkie klauzule arbitrażowe państwa inwestora zawarte w dwustronnych umowach inwestycyjnych zawartych między państwami członkowskimi są sprzeczne z prawem UE, a zatem nie mają zastosowania.”;
• Niniejsze klauzule arbitrażowe "nie wywołują skutków, w tym w odniesieniu do przepisów przewidujących rozszerzoną ochronę inwestycji dokonywanych przed zakończeniem działalności na kolejny okres (tzw. klauzule wygaśnięcia lub praw nabytych)"; i
• “Trybunał arbitrażowy ustanowiony na podstawie klauzul arbitrażowych państwa inwestora nie jest właściwy ze względu na brak ważnej oferty na arbitraż złożonej przez państwo członkowskie będące stroną dwustronnego traktatu inwestycyjnego.”

Austria zobowiązała się wraz z innymi państwami sygnatariuszami do "wypowiedzenia do dnia 6 grudnia 2019 r. wszystkich dwustronnych umów inwestycyjnych zawartych między nimi w drodze wielostronnego traktatu lub, jeżeli zostanie to uznane za bardziej korzystne, dwustronnie". Zgodność takiego działania z międzynarodowym prawem publicznym pozostaje przedmiotem debaty prawnej.

3.3 W jaki sposób kwestie takie jak korupcja, przejrzystość, KNU, inwestycje pośrednie, zmiany klimatu itp. są lub mają być uwzględnione w traktatach dotyczących Państwa jurysdykcji?

1. Korupcja:

Kwestia korupcji nie jest jednolicie uregulowana w obowiązujących instrumentach prawnych. W preambule Modelowego BIT podkreśla się "konieczność przestrzegania przez wszystkie rządy i podmioty cywilne wysiłków antykorupcyjnych ONZ i OECD, w szczególności Konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko korupcji (2003)”. Preambuły post-modelowych BIT-ów podpisanych z Kazachstanem, Kirgizją, Tadżykistanem i Nigerią zawierają podobne zapisy.

Przykładem postanowienia poprzedzającego model BIT, które odnosi się do kwestii korupcji w ograniczonej formie, może być art. 25 ust. 1 lit. c) uzbeckiego BIT, który wprowadza korupcję jako podstawę do unieważnienia decyzji o przyznaniu zamówienia, jeśli jest on przedstawiony w "ze strony członka trybunału lub osoby dostarczającej decydującej wiedzy fachowej lub dowodów”.

2. Przejrzystość:

Kwestia przejrzystości została omówiona w art. 6 wzoru BIT. W przepisie tym wprowadzono obowiązek niezwłocznego działania: (i) publikowania wszystkich instrumentów, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie BIT; oraz (ii) odpowiedzi na wnioski o udzielenie informacji. Przewidziano znaczące ograniczenie powyższego w zakresie, w jakim zlikwidowano obowiązkowy dostęp do "informacje dotyczące poszczególnych inwestorów lub inwestycji, których ujawnienie mogłoby utrudnić egzekwowanie prawa”.

Obecnie obowiązujące dwustronne umowy inwestycyjne stosują nieco odwrotne podejście do zasad przejrzystości zawartych w modelowych umowach inwestycyjnych. Znaczna liczba umów zawiera sformułowania odpowiadające powyższym zasadom (np. umowy dwustronne zawarte z Armenią, Azerbejdżanem, Bangladeszem), itp..), równie oczywista liczba nie zawiera wyraźnej klauzuli przejrzystości (np. umowy dwustronne zawarte z Białorusią, Bułgarią, itp..). Wreszcie, trzecia grupa dwustronnych umów inwestycyjnych zawiera zasady dotyczące przejrzystości ze znacznymi zmianami redakcyjnymi (Zobacz, np. Iran BIT, art. 4; Kuwejt BIT, art. 3; oraz Libia BIT, art. 3, itp..).

3. Klauzula największego uprzywilejowania:

Artykuł 3 ust. 3 wzoru BIT stanowi, że "Każda z Umawiających się Stron zapewnia inwestorom drugiej Umawiającej się Strony oraz ich inwestycjom lub zwrotom nie mniej korzystne traktowanie niż to, które zapewnia swoim własnym inwestorom i ich inwestycjom lub inwestorom jakiegokolwiek państwa trzeciego.”. Ochrona jest zapewniona w odniesieniu do "zarządzanie, eksploatacja, utrzymanie, użytkowanie, korzystanie, sprzedaż i likwidacja, a także rozstrzyganie sporów dotyczących ich inwestycji lub zysków, w zależności od tego, który z nich jest korzystniejszy dla inwestora”. (Niektóre z pre-modelowych BIT-ów (np. z Białorusią, Hongkongiem, Indiami, Malezją, Czarnogórą, Serbią, itp.... nie zawierają określonej listy chronionych działań inwestycyjnych).

4. Inwestycje pośrednie:

Model BIT obejmuje zarówno inwestycje bezpośrednie, jak i pośrednie. Niektóre z przedmodelowych bitów bitowych zawierają jednak bardziej restrykcyjne definicje "inwestycji" i prawdopodobnie nie obejmują inwestycji pośrednich (Patrznp. umowa o partnerstwie i współpracy (BIT zawarta z Iranem).

5. Ochrona środowiska:

Preambuła Wzorcowego BIT odnosi się do kwestii ochrony środowiska w zakresie, w jakim stanowi ona, że umawiające się państwa:

• są zaangażowane w realizację określonych celów w sposób zgodny z ochroną środowiska; oraz
• uznają zasady inicjatywy ONZ Global Compact i że "umowy inwestycyjne i wielostronne porozumienia w sprawie ochrony środowiska [...] mają na celu wspieranie zrównoważonego rozwoju na świecie i że wszelkie ewentualne niespójności w tym zakresie powinny być rozwiązywane bez rozluźniania standardów ochrony”.

Przedmodelowe BIT zazwyczaj nie zawierają podobnych przepisów w swoich preambułach. Wbrew temu ogólnemu spostrzeżeniu preambuły dwustronnych umów inwestycyjnych podpisanych z Nigerią i Tadżykistanem są podobne do wzorcowych umów inwestycyjnych, a jedynie preambuły dwustronnych umów inwestycyjnych z Kazachstanem i Kirgistanem są mniej kompleksowe w tym zakresie niż wzorcowe umowy inwestycyjne.

Jeśli chodzi o treść wzoru BIT, w art. 4 stwierdza się konkretnie, że "[t]Umawiające się Strony uznają, że niewłaściwe jest wspieranie inwestycji poprzez osłabianie krajowych przepisów dotyczących ochrony środowiska”. BIT-y post-modelowe mają przepisy w podobnym zakresie.

Artykuł 7 ust. 4 wzoru BIT stanowi, że "niedyskryminacyjne środki umawiającej się strony, które są opracowane i stosowane w celu ochrony uzasadnionych celów związanych z dobrobytem publicznym, takich jak ... środowisko naturalne, nie stanowią pośredniego wywłaszczenia”. Oprócz BIT-u zawartego z Kazachstanem, inne postmodelowe BIT-y zawierają porównywalną rezerwę.

Przykładem postanowienia wstępnego projektu bitu, które uwzględnia ochronę środowiska, jest art. 3 ust. 4 bitu zawartego z Kuwejtem, który stanowi: “inwestycje nie mogą być poddawane w przyjmującym Umawiającym się Państwie dodatkowym wymogom w zakresie wykonania, które mogą utrudnić lub ograniczyć ich rozbudowę lub utrzymanie w sposób niekorzystny lub szkodliwy dla ich rentowności, chyba że wymogi takie zostaną uznane za istotne ze względu na […] środowisko […].”

3.4 Czy Twoja jurysdykcja powiadomiła o wypowiedzeniu jakichkolwiek BIT-ów lub podobnych umów? Jakie? Dlaczego?

Austria nie wypowiedziała jeszcze jednostronnie żadnego BIT-u.

Należy jednak podkreślić, że rozstrzygające skutki przekazania kompetencji w zakresie inwestycji bezpośrednich do UE (Patrz Pytanie 3.2 powyżej) nie zostało jeszcze ustalone.

4. Trendy w sprawach

4.1 W jakich przypadkach inwestor-państwo, jeśli w ogóle, był zaangażowany w swoją jurysdykcję? 

Od dnia niniejszej publikacji Austria jest aktywnie zaangażowana w jeden publicznie znany arbitraż inwestor-państwo: B.V. Belegging-Maatschappij "Daleki Wschód" przeciwko Republice Austrii (Sprawa ICSID nr ARB/15/32).

Postępowanie zostało wszczęte w lipcu 2015 r. w ramach BIT Austria zakończyła z Maltą w 2002 r. (obowiązuje od marca 2004 r.). W związku z tym inwestor przeprowadzający inwestycję twierdził, że Austria: (i) nałożyła arbitralne, nieuzasadnione i/lub dyskryminujące środki; (ii) odmówiła pełnej ochrony i bezpieczeństwa; (iii) naruszyła obowiązujące zakazy bezpośredniego i pośredniego wywłaszczenia; oraz (iv) odmówiła sprawiedliwego i równego traktowania.

Zespół Orzekający oddalił powództwa ze względów jurysdykcyjnych w październiku 2017 roku, po przeprowadzeniu rozprawy w sprawie, która odbyła się w marcu tego samego roku.

4.2 Jaką postawę przyjęła Państwa jurysdykcja w odniesieniu do wykonywania orzeczeń wydanych przeciwko niej?

Nie dotyczy (zob. pytanie 4.1 powyżej).

4.3 W odniesieniu do spraw ICSID, czy Państwa jurysdykcja wniosła o wszczęcie postępowania o unieważnienie? Jeśli tak, to na jakiej podstawie?

Nie dotyczy (zob. pytanie 4.1 powyżej).

4.4 Czy miały miejsce jakiekolwiek spory sądowe dotyczące satelitów, czy to w związku z roszczeniami materialnymi, czy też po egzekucji?

Nie dotyczy (zob. pytanie 4.1 powyżej).

4.5 Czy istnieją wspólne tendencje lub tematy, które można zidentyfikować na podstawie wniesionych spraw, czy to w zakresie roszczeń, egzekucji czy unieważnienia?

Nie dotyczy (zob. pytanie 4.1 powyżej).

5. Finansowanie

5.1 Czy Państwa jurysdykcja pozwala na finansowanie roszczeń inwestorów-państw?

Austriaccy ustawodawcy nie wprowadzili jeszcze żadnych przepisów mających na celu uregulowanie kwestii finansowania przez osoby trzecie w postępowaniach sądowych i/lub arbitrażowych. Ramy regulacyjne zostały zatem przyjęte przez sądy, które zdawały się potwierdzać (zasadniczo) legalność finansowania przez osoby trzecie w postępowaniach spornych (Patrz pytanie 5.2 poniżej).

Otwartość na dopuszczalność finansowania przez strony trzecie w sporach między inwestorami a państwem może ponadto wynikać z umów handlowych negocjowanych obecnie na szczeblu UE. Przykładowo, art. 8 ust. 26 ściśle kontrolowanej kompleksowej umowy gospodarczo-handlowej zezwala na finansowanie przez osoby trzecie jedynie pod warunkiem obowiązkowego ujawnienia informacji o "nazwa i adres fundatora zewnętrznego”.

5.2 Jakie jest najnowsze orzecznictwo w tej kwestii, jeśli w ogóle istnieje, w Państwa jurysdykcji?

Przełomowa decyzja OGH z lutego 2013 r. (6 Ob 224/12b) daje jak dotąd najpełniejszy wgląd w postrzeganie przez austriacki sąd najwyższy legalności finansowania przez osoby trzecie.

Istotną kwestią przedstawioną OGH była zasadniczo kwestia, czy umowy o finansowaniu przez osoby trzecie naruszają pactum de quota litis zakaz przewidziany w § 879 ust. 2 austriackiego kodeksu cywilnego ("ABGB"). Powstrzymując się od podjęcia decyzji w tej kwestii, OGH stwierdziło, że istnienie umowy o finansowaniu przez osobę trzecią nie może mieć wpływu na pozycję strony w postępowaniu, nawet jeśli taka umowa zostałaby uznana za naruszającą postanowienia art. 879 ust. 2 austriackiego kodeksu cywilnego ("ABGB"). pactum de quota litis Zasada.

Posiadanie OGH było szeroko interpretowane jako podtrzymywanie legalności finansowania przez osoby trzecie nie tylko w krajowych postępowaniach sądowych, ale również w arbitrażu międzynarodowym.

5.3 Czy w Twojej jurysdykcji jest dużo środków na postępowanie sądowe/arbitrażowe?

Zainteresowanie rynku austriackiego finansowaniem zewnętrznym stale rośnie w ostatnich latach. W szczególności w międzynarodowych postępowaniach arbitrażowych strony sporu starają się dokładnie zbadać zalety i wady finansowania w celu zabezpieczenia swoich roszczeń. Spory pomiędzy inwestorami a państwem nie są tu wyjątkiem. Zainteresowani inwestorzy na całym świecie, jako tradycyjnie działające centrum arbitrażowe, w którym panuje neutralność polityczna, zdecydowanie rozważają utrzymanie usług wiodących austriackich praktyk, niezależnie od tego, czy roszczenia są w jakikolwiek sposób związane z Austrią, czy też nie. W zależności od charakteru roszczeń, które mają być w ten sposób podnoszone, umowy o finansowaniu przez osoby trzecie są wielokrotnie negocjowane z wyspecjalizowanymi instytucjami za granicą.

6. Stosunki między trybunałami międzynarodowymi a sądami krajowymi

6.1 Czy trybunały mogą dokonywać przeglądu dochodzeń w sprawach karnych i wyroków sądów krajowych?

Jako ugruntowana zasada prawa austriackiego, moc prawna Ostateczny Wyrok skazujący musi być rozumiany w taki sposób, aby osoba skazana, jak również każda osoba trzecia, musiała zaakceptować ten wyrok. Zatem w późniejszym sporze prawnym żadna osoba nie może twierdzić, że nie popełniła czynu, za który została skazana, niezależnie od tego, czy strona przeciwna w późniejszym postępowaniu była w jakikolwiek sposób zaangażowana w postępowanie karne.

Z zastrzeżeniem powyższych postanowień, międzynarodowe trybunały mogą mieć raczej ograniczone uprawnienia do oceny Skutki o wyroku skazującym lub dochodzeniu w sprawie karnej w związku z (ustalonym) faktem przeciwko jakimkolwiek mającym zastosowanie zobowiązaniom państwa w stosunku do inwestorów w świetle prawa.

6.2 Czy sądy krajowe są właściwe do zajmowania się kwestiami proceduralnymi wynikającymi z arbitrażu?

Interwencja sądów krajowych jest uzależniona od ustalenia odpowiedniej siedziby i wybranych zasad arbitrażu. Co do zasady, w postępowaniach arbitrażowych prowadzonych w krajach nienależących do ZPO, sądy krajowe mogą interweniować w postępowaniach arbitrażowych z siedzibą w Austrii, jeżeli jest to wyraźnie przewidziane w austriackim kodeksie postępowania cywilnego ("ZPO"). Można rozróżnić dwie grupy dopuszczalnych postępowań sądów krajowych w kwestiach proceduralnych wynikających z postępowania arbitrażowego:

a. Z zastrzeżeniem uprzedniego wniosku trybunału arbitrażowego:

• wykonanie środka tymczasowego wydanego przez trybunał arbitrażowy (sekcja 593 ZPO); lub
• prowadzić czynności sądowe, do których trybunał arbitrażowy nie ma uprawnień (np. nakłanianie świadków do stawiennictwa, nakazywanie ujawnienia dokumentów, itp..), w tym zwrócenie się do zagranicznych sądów i organów o dokonanie takich czynności (sekcja 602 ZPO).

b. Z zastrzeżeniem szczególnych zezwoleń proceduralnych wynikających z ZPO:

• przyznać środki tymczasowe (sekcja 585 ZPO);
• mianować arbitrów (sekcja 587 ZPO; Patrz pytanie 6.7 poniżej); lub
• podjąć decyzję o zaskarżeniu arbitra (§ 589 ZPO).

6.3 Jakie przepisy regulują egzekwowanie postępowania arbitrażowego?

Austria jest stroną zarówno konwencji nowojorskiej, jak i ICSID (Patrz pytanie 2.1 powyżej). Niemniej jednak oba instrumenty międzynarodowe (Patrz Artykuł III et seq. Konwencja Nowojorska; Artykuł 54 et seq. Konwencja ICSID) poszukuje krajowych przepisów proceduralnych w celu ich właściwego wdrożenia.

Austriaccy prawodawcy dokonują wyraźnego rozróżnienia między przepisami dotyczącymi egzekwowania przepisów krajowych (to jest. wydane w postępowaniu arbitrażowym z uzgodnioną siedzibą sądu arbitrażowego w Austrii) i zagranicznych (tj. wydanych w postępowaniu arbitrażowym z uzgodnioną siedzibą sądu arbitrażowego poza Austrią) orzeczeń arbitrażowych.

W przypadku pierwszej z nich § 1 austriackiej ustawy wykonawczej ("EO") stanowi, że orzeczenia krajowe niepodlegające zaskarżeniu (w tym ugody) mogą być wykonywane bezpośrednio jako tytuły wykonawcze z natury rzeczy.

W przeciwieństwie do powyższego, tytuł III EO (sekcja 403) i następne.) wymaga formalnego uznania zagranicznych orzeczeń arbitrażowych przed ich wykonaniem w kraju, chyba że orzeczenia te powinny być wykonywane bez uprzedniego odrębnego stwierdzenia ich wykonalności na mocy (i) mającej zastosowanie umowy międzynarodowej (np. traktatów z mającym zastosowanie obowiązkiem wzajemności w zakresie uznawania i wykonywania) lub (ii) aktu Unii Europejskiej.

6.4 W jakim stopniu istnieją przepisy przewidujące immunitet dla arbitrów?

Austriackie prawo właściwe preferuje koncepcję odpowiedzialności prawnej nad bezwzględnym immunitetem arbitrów. Artykuł 594 ust. 4 ZPO w tym względzie wyraźnie stanowi, że "[a]n arbiter, który nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania wynikającego z przyjęcia jego powołania w ogóle lub terminowo, odpowiada przed stronami za wszelkie szkody spowodowane jego bezprawną odmową lub opóźnieniem”.

6.5 Czy istnieją jakieś granice autonomii stron w wyborze arbitrów?

Nie ma wyraźnych ograniczeń autonomii stron w wyborze arbitrów. Należy jednak podkreślić, że ogólnie przyjęta wykładnia działu 587 ZPO dopuszcza jedynie powoływanie osób fizycznych na arbitrów. Ponadto aktywni sędziowie austriaccy nie mogą występować w roli arbitrów.

6.6 Jeśli wybrany przez strony sposób wyboru arbitrów nie powiedzie się, czy istnieje procedura domyślna?

Tak. Zgodnie z sekcją 587 ust. 3 ZPO, jeżeli uzgodniony przez strony sposób wyboru arbitrów nie powiedzie się z jednego z wymienionych powodów, "każda ze stron może zwrócić się do sądu z wnioskiem o dokonanie niezbędnego mianowania, chyba że uzgodniona procedura mianowania przewiduje inne sposoby zabezpieczenia tego mianowania”.

W celu uniknięcia wątpliwości, w przypadku nieosiągnięcia przez strony porozumienia w sprawie rozpoczęcia procedury powoływania, obowiązująca domyślna procedura powoływania jest wyraźnie określona w sekcji 587 ust. 2 ZPO.

6.7 Czy sąd krajowy może interweniować w wyborze arbitrów?

Sądy krajowe mogą zostać wezwane do wyznaczenia arbitrów zgodnie z sekcją 587 ust. 3 ZPO (zob. pytanie 6.6 powyżej).

7. Uznawanie i egzekwowanie przepisów

7.1 Jakie są wymogi prawne związane z wydaniem orzeczenia w celu jego wykonania?

Zgodnie z art. IV ust. 1 lit. a) konwencji nowojorskiej wnioskodawca ubiegający się o uznanie orzeczenia musi dostarczyć oryginał orzeczenia (lub uwierzytelniony odpis) wraz z oryginałem umowy o arbitraż (lub uwierzytelniony odpis). Sekcja 614 ust. 2 ZPO umieszcza w tym względzie decyzję o tym, czy należy zwrócić się do wnioskodawcy o przedłożenie odpowiedniej umowy o arbitraż (lub jej uwierzytelnionego odpisu) według uznania sędziego. Ponieważ właściwe sądy rejonowe badają jedynie, czy spełnione są wymogi formalne, podejście austriackiego Sądu Najwyższego jest bardziej formalne - wymagają one zbadania, czy nazwa dłużnika wskazana we wniosku o zezwolenie na egzekucję jest zgodna z nazwą wskazaną w orzeczeniu arbitrażowym.

Oprócz tego orzeczenie może podlegać postanowieniom § 606 ZPO, które wymagają, aby było ono (i) pisemne oraz (ii) podpisane przez arbitrów. W przypadku braku zgody stron mogą mieć zastosowanie dalsze wymogi formalne.

7.2 Na jakiej podstawie strona może sprzeciwić się uznaniu i wykonaniu orzeczenia?

Sądy austriackie nie są uprawnione do badania orzeczenia arbitrażowego pod względem merytorycznym. Nie ma odwołania od orzeczenia arbitrażowego. Istnieje jednak możliwość wniesienia powództwa o uchylenie orzeczenia arbitrażowego (zarówno orzeczenia co do jurysdykcji, jak i orzeczenia co do istoty sprawy) z bardzo konkretnych, wąskich powodów, a mianowicie:

• trybunał arbitrażowy zaakceptował lub odmówił właściwości, mimo że nie istnieje żadna umowa o arbitraż ani ważna umowa o arbitraż;
• strona nie była w stanie zawrzeć umowy o arbitraż na podstawie prawa właściwego dla tej strony;
• strona nie była w stanie przedstawić swojej sprawy (np. nie została odpowiednio powiadomiona o powołaniu arbitra lub o postępowaniu arbitrażowym);
• orzeczenie dotyczy kwestii, która nie jest przedmiotem rozważań lub nie wchodzi w zakres umowy o arbitraż lub dotyczy kwestii wykraczających poza zakres środków ochrony prawnej wymaganych w postępowaniu arbitrażowym - jeżeli wady te dotyczą odrębnej części orzeczenia, część ta musi zostać uchylona;
• skład trybunału arbitrażowego nie był zgodny z sekcjami 577-618 ZPO ani z umową stron;
• postępowanie arbitrażowe nie było zgodne z podstawowymi zasadami austriackiego systemu prawnego lub też orzeczenie nie było zgodne z tymi zasadami (ordre public); oraz
• jeżeli spełnione są wymogi ponownego otwarcia sprawy przez sąd krajowy zgodnie z art. 530 ust. 1 ZPO.

7.3 Jakie stanowisko przyjęły Państwa sądy krajowe w odniesieniu do immunitetu jurysdykcyjnego i odzyskiwania majątku państwowego?

Obcym krajom udziela się immunitetu tylko w przypadku działań, które wykraczają poza zakres ich suwerennej zdolności. Immunitetu nie stosuje się do działań o charakterze prywatnym o charakterze handlowym. Aktywa zagraniczne w Austrii są zatem zwolnione z egzekucji w zależności od ich przeznaczenia: jeśli mają być wykorzystane wyłącznie do transakcji prywatnych, mogą zostać zajęte i poddane egzekucji; jeśli jednak mają być wykorzystane do wykonywania suwerennych uprawnień (np. zadań ambasady), nie można zarządzić żadnych środków egzekucyjnych. W odpowiedniej decyzji w tej sprawie OGH zawarła (Patrz 3 Ob. 18/12), że nie przewiduje się ogólnego immunitetu dla majątku państwowego, natomiast obowiązkiem państwa zobowiązanego jest udowodnienie, że działało ono w sposób suwerenny, zawieszając postępowanie egzekucyjne zgodnie z sekcją 39 EO.

7.4 W jakim orzecznictwie rozpatrywano kwestię zasłony korporacyjnej w odniesieniu do państwowych aktywów?

Wobec braku pouczającego orzecznictwa racjonalne może być stwierdzenie, że przebicie zasłony korporacyjnej w odniesieniu do państwowych aktywów byłoby prawnie dopuszczalne, o ile zasady dotyczące zakresu immunitetu państwowego (Patrz Pytanie 7.3 powyżej) są uzupełnione o spełnienie obowiązujących wymogów prawnych dotyczących przebicia zasłony korporacyjnej.