Abstract
Hoewel het concept niet nieuw is - de London Commercial Court dateert van 1895 - zijn de internationale handelsrechtbanken (ICC's) de afgelopen jaren aanzienlijk uitgebreid. Hun wereldwijde opkomst weerspiegelt een verschuiving in geschillenbeslechting, gedreven door geopolitieke ambitie, economische stimulansen en uitbreiding van de juridische markt. Landen richten ICC's op om buitenlandse investeringen aan te trekken, hun invloed in de wereldhandel te vergroten en een alternatief te bieden voor arbitrage. Elitaire advocatenkantoren spelen ook een rol in het promoten van ICC's, met de bedoeling de internationale geschillenmarkten uit te breiden. Ondanks de uitdagingen die ze tegenkomen, vormen ICC's een groeiende trend die het landschap van de wereldwijde beslechting van commerciële geschillen zou kunnen veranderen.
ICC's begrijpen: Een nieuw forum voor internationale geschillen
In wezen zijn ICC's gespecialiseerde rechtbanken binnen nationale rechtsstelsels die zijn ontworpen om complexe internationale commerciële geschillen te behandelen. Ondanks variaties in hun institutionele ontwerp, zijn gemeenschappelijke kenmerken onder andere aanpasbare procedureregels die vergelijkbaar zijn met die in internationale arbitrage, meertalige procedures, vertrouwen op gewoonterecht tradities, en de benoeming van buitenlandse rechters of juridische experts.[1]
De groeiende trend
Sinds 2010 zijn er wereldwijd ten minste elf nieuwe ICC's opgericht, waaronder in Europa, Noord-Amerika, Azië en het Midden-Oosten. In het Europa van na de Brexit, waar uitspraken van Engelse rechtbanken nu moeilijker ten uitvoer te leggen zijn, ontwikkelen rechtsgebieden hun ICC's om te concurreren met arbitrage en de London Commercial Court.[2] Verschillende Europese landen die ernaar streven de volgende financiële en commerciële hubs te worden, erkennen de behoefte aan efficiënte handelsrechtbanken.[3] Recente wijzigingen in het Zwitserse wetboek van burgerlijke rechtsvordering, van kracht vanaf 1 januari 2025, illustreren deze trend door Zwitserse kantons toe te staan ICC's op te richten waar geschillen in het Engels kunnen worden beslecht.[4]
De opkomst van ICC's weerspiegelt bredere geopolitieke en economische trends, waaronder toenemend handelsprotectionisme, een toename van nationalisme en de versterking van nationale soevereiniteit, die allemaal invloed hebben op zowel het internationaal privaatrecht als het internationaal publiekrecht.[5] Hoewel de motivaties voor het oprichten van ICC's verschillen, elk met zijn eigen unieke geschiedenis en beweegredenen, belicht dit artikel de gemeenschappelijke factoren die aan de basis liggen van hun oprichting.
Geopolitiek, zachte macht en economische motivaties
In de rechtswetenschap worden drie belangrijke verklaringen gegeven voor de opkomst van ICC's: geopolitieke overwegingen, soft power-projectie en economische stimulansen.
Vanuit geopolitiek oogpunt kunnen ICC's dienen als instrumenten voor staten om hun macht binnen de mondiale politieke economie te vergroten.
Zachte machtsoverwegingen suggereren dat ICC's jurisdicties helpen hun status als regionale zakencentra te versterken, juridische en politieke ideeën te exporteren en prestige te verwerven bij internationale leiders. Deze theorie is toegepast op de oprichting van ICC's in regio's zoals de Golf, Kazachstan, Singapore en post-Brexit Europa.
ICC's fungeren ook als instrumenten van economisch staatsmanschap, met als doel directe buitenlandse investeringen aan te trekken, de ontwikkeling van juridische en financiële sectoren te bevorderen en de nationale belastinggrondslag te verbreden. ICC's genereren vraag naar juridische en ondersteunende diensten (bijv. paralegals, taxi's, hotels, restaurants), wat de lokale economieën ten goede komt.[6] In deze context zouden gespecialiseerde advocatenkantoren de opkomst van ICC's kunnen zien als een kans om hun wereldwijde bereik uit te breiden en te helpen bij het creëren van een juridisch-institutionele omgeving die bevorderlijk is voor groeiende bedrijfsactiviteiten op het gebied van handelsrecht en geschillenbeslechting.[7]
ICC's in Abu Dhabi, Dubai, Qatar en Kazachstan bieden bijvoorbeeld betrouwbare mechanismen voor geschillenbeslechting om internationale investeerders aan te trekken. Frankrijk en Duitsland hebben daarentegen voor een bescheidener aanpak gekozen en gespecialiseerde handelskamers geïntroduceerd om grensoverschrijdende geschillenbeslechting voor lokale en regionale bedrijven te verbeteren. China's motivatie is meer geopolitiek; de oprichting van zijn ICC's is nauw verbonden met het Belt and Road Initiative, dat dient als zowel een juridisch als economisch instrument om Chinese investeringen in het buitenland te beschermen en te bevorderen.[8]
De rol van elite advocatenkantoren in de uitbreiding van ICC's
Eén theorie, die voortkomt uit de Nieuwe Interdependentie Benadering, onderscheidt zich van andere rechtsgeleerden door te stellen dat elite advocatenkantoren de oprichting van de meeste ICC's aansturen om de wereldwijde markt voor commerciële geschillen uit te breiden. Deze advocatenkantoren werken samen met binnenlandse rechtbanken of politieke leiders om ICC's op te richten, als reactie op de vraag naar gespecialiseerde, kosteneffectieve diensten voor geschillenbeslechting.
Bij internationale commerciële geschillen zijn vaak meerdere jurisdicties betrokken, wat leidt tot overlappende juridische claims die binnenlandse rechtbanken moeilijk efficiënt kunnen afhandelen. Arbitrage, hoewel veel gebruikt, kan duur zijn en mist bepaalde procedurele waarborgen van een rechtszaak. ICC's bieden daarentegen hoogwaardige, gespecialiseerde diensten tegen lagere kosten, waardoor ze aantrekkelijk zijn voor rechtzoekenden. Omdat advocatenkantoren deze voordelen erkennen, promoten ze ICC's actief als institutionele innovaties die de nationale economieën stimuleren door directe buitenlandse investeringen, kapitaal en belastinginkomsten aan te trekken.
Empirische bevindingen ondersteunen deze theorie grotendeels, zij het met enkele uitzonderingen. Er zijn geen aanwijzingen dat advocatenkantoren betrokken zijn bij het ICC in China, en in sommige gevallen hebben gerechtelijke instanties een proactievere rol gespeeld dan verwacht. Dit benadrukt dat er verder onderzoek nodig is naar de rol van rechters, gerechtelijke instanties en andere niet-overheidsactoren.[9]
De invloed van arbitrage op de ontwikkeling van ICC's
Ondanks de schijnbare concurrentie tussen ICC's en arbitrage, beweren sommigen dat de laatste een belangrijke drijvende kracht is geweest achter de ontwikkeling van het ICC. De toenemende formalisering van arbitrage, soms "arbitralisering" van geschillenbeslechting genoemd, heeft ertoe geleid dat sommige jurisdicties ICC's hebben ontwikkeld, waarin de meest aantrekkelijke kenmerken van arbitrage zijn opgenomen.
Initiatieven zoals het Nederlandse handelsrechtbankplan en het voorstel voor de oprichting van kamers voor internationale handelsgeschillen en handelsrechtbanken in Duitsland wijzen op het fenomeen van de "verdwijnende rechtszaak" - de uitstroom van zaken naar arbitrage. Door rechtbanken te moderniseren en flexibelere procedureregels aan te bieden, proberen Europese ICC's geschillen die verloren zijn gegaan aan arbitrage terug te winnen.[10]
De meeste Aziatische ICC's daarentegen zien zichzelf eerder als partners dan als concurrenten van arbitrage. De Singapore International Commercial (SICC) benadrukt zijn voordelen als een openbare rechtbank, die zich richt op geschillen die anders aan Singapore voorbij zouden gaan en zo de markt voor geschillenbeslechting uitbreidt zonder het aantal arbitragezaken te verminderen.[11] Verder dient de creatie van een nieuw procesmodel als marketinginstrument om het merkimago van Singapore op te bouwen. Voor gebruikers biedt het de keuze tussen twee geschillenbeslechtingssystemen, wat het belang benadrukt van autonomie in geschillenbeslechting naar Singaporeans recht.[12]
Uitdagingen en vooruitzichten
Ondanks hun potentieel worden ICC's geconfronteerd met verschillende uitdagingen om op grote schaal ingang te vinden. Arbitrage blijft het geschillenbeslechtingsmechanisme waaraan de voorkeur wordt gegeven voor de meeste internationale commerciële geschillen. Het relatief lage aantal zaken suggereert dat ICC's nog niet echt populair zijn en slechts een kleine uitdaging vormen voor arbitrage. Daarnaast kunnen zorgen over transparantie, rechterlijke onafhankelijkheid en de geopolitieke implicaties van ICC's in niet-democratische regio's hun bredere invloed op het bevorderen van de rechtsstaat belemmeren.[13]
De keuze voor een geschillenbeslechtingsforum wordt sterk beïnvloed door de reputatie van een nationaal rechtssysteem en gevestigde marktpraktijken. Het opbouwen van een positieve reputatie en het overtuigen van partijen om hun geschillenbeslechtingsclausules ten gunste van deze nieuwe rechtbanken te herzien, zal tijd kosten.[14] Bovendien is er, willen ICC's levensvatbare alternatieven worden, een internationaal instrument nodig om ervoor te zorgen dat rechtbanken in andere landen jurisdictieclausules respecteren die geschillen doorverwijzen naar deze ICC's en dat de uitspraken van ICC's uitvoerbaar zijn in andere rechtsgebieden. Het Haags Verdrag inzake bedingen van forumkeuze (HCCCA) was bedoeld om deze kloof te overbruggen en deze twee essentiële garanties te bieden. Ondanks de duidelijke potentiële voordelen, hebben tot nu toe echter slechts een handvol landen, afgezien van de EU, het verdrag geratificeerd of aangenomen.[15]
Niettemin vertegenwoordigen ICC's een innovatie in wereldwijde geschillenbeslechting. Door de voordelen van arbitrage te combineren met de structuur van traditionele rechtbanken, bieden ze bedrijven nieuwe opties voor het oplossen van complexe commerciële geschillen. Naarmate de internationale handel zich blijft ontwikkelen - met name door de opkomst van digitale handel, geschillen over cryptocurrency en complexe grensoverschrijdende contracten - kunnen ICC's een steeds prominentere rol gaan spelen bij het vormgeven van de toekomst van het handelsrecht.
Een eminent jurist heeft ICC's omschreven als "een zorgvuldig huwelijk tussen procesvoering en arbitrage", als gevolg van hun poging om de voordelen van beide systemen met elkaar in evenwicht te brengen. In die zin functioneren ICC's net als technologiebedrijven: ze proberen marktinefficiënties aan te pakken door een effectiever en aantrekkelijker product aan te bieden.[16] Of ze erin slagen de wereldwijde geschillenbeslechting een nieuwe vorm te geven, zal afhangen van hun vermogen om het vertrouwen te winnen van zowel internationale bedrijven als juristen.
Bronnen
Gu, Weixia en Tam, Jacky, "De wereldwijde opkomst van internationale handelsrechtbanken: Typology and Power Dynamics", Chicago Journal of International Law: Vol. 22: No. 2, Article 2. (2021) chicagounbound.uchicago.edu/cjil/vol22/iss2/2 (geraadpleegd op 3 februari 2025).
Bookman, Pamela K. en Erie, Matthew S. "EXPERIMENTING WITH INTERNATIONAL COMMERCIAL DISPUTE RESOLUTION." AJIL Unbound 115 (2021): 5-10. www.jstor.org/stable/27296992 (geraadpleegd 3 feb. 2025).
Bell, Garry F., "The New International Commercial Courts-Competing with Arbitration? The Example of the Singapore International Commercial Court", Contemporary Asia Arbitration Journal, Vol. 11, No. 2, pp. 193-216, (2018), papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm (geraadpleegd 4 feb. 2025).
Aliant Law, "Wijzigingen in het Zwitserse Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering: A Step Forward for International Dispute Resolution", Aliant Law, 14 nov. 202, aliantlaw.com/swiss-cpc-updates-what-global-businesses-need-to-know/ (geraadpleegd 3 feb. 2025).
Gu en Tam, "De wereldwijde opkomst van internationale handelsrechtbanken: Typologie en machtsdynamiek".
Avraham-Giller, Shahar, en Assy, Rabeea, "How Can International Commercial Courts become an Attractive Option for the Resolution of International Commercial Disputes?". (2023)
J. Disp. Resol. scholarship.law.missouri.edu/jdr/vol2023/iss2/6 (geraadpleegd op 3 februari 2025).
Gu en Tam, "De wereldwijde opkomst van internationale handelsrechtbanken: Typology and Power Dynamics".Yip, Man, en Rühl, Gisela "Nieuwe internationale handelsrechtbanken: A Comparative Analysis - and a Tentative Look at Their Success" (Universiteit van Oxford, Faculteit der Rechtsgeleerdheid, Blogs, 17 juni 2024) blogs.law.ox.ac.uk/oblb/blog-post/2024/06/new-international-commercial-courts-comparative-analysis-and-tentative-look (geraadpleegd op 3 februari 2025).
Basedow, Robert, "Pushing the bar - elite law firms and the rise of international commercial courts in the world economy", Review of International Political Economy (2024) 31:6, 1764-1787. doi.org/10.1080/09692290.2024.2357300 (geraadpleegd op 3 februari 2025).
Antonopoulou, Georgia, "De 'arbitralisering' van rechtbanken: The Role of International Commercial Arbitration in the Establishment and the Procedural Design of International Commercial Courts", Journal of International Dispute Settlement, Volume 14, Issue 3, September 2023, Pages 328-349, doi.org/10.1093/jnlids/idad007 (geraadpleegd op 3 februari 2025).
Ibid.
Yip, Man, "De internationale handelsrechtbank van Singapore: The Future of Litigation?", Erasmus Law Review, Vol. 12, No. 1, 2019, papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm (geraadpleegd 4 feb. 2025).
Bookman en S. Erie, "EXPERIMENTING WITH INTERNATIONAL COMMERCIAL DISPUTE RESOLUTION".
Ibid.
Avraham-Giller en Assy, "How Can International Commercial Courts become an Attractive Option for the Resolution of International Commercial Disputes?".
Ramesh, Kannan, Conferentie over de opkomst van internationale handelsrechtbanken, "International Commercial Courts: Unicorns on a Journey of a Thousand Miles", 13 mei 2018, www.judiciary.gov.sg/docs/default-source/sicc-docs/news-and-articles/international-commercial-courts-unicorns_23108490-e290-422f-9da8-1e0d1e59ace5.pdf (geraadpleegd op 3 februari 2025).